Saoire agus obair sholúbtha

Chomh maith le bunteidlíochtaí saoire bliantúla, bunaítear le rialacha an Aontais maidir le cearta i ndáil le cothromaíocht oibre is saoil íoschaighdeáin maidir le saoire atharthachta, saoire do thuismitheoirí agus saoire cúramóirí, ar a dtugtar saoire teaghlaigh i dteannta a chéile. Áirítear leis na rialacha sin freisin cearta breise, amhail an ceart socruithe solúbtha oibre a iarraidh agus an ceart chun am saor ón obair a fháil ar fhorais force majeure (mar shampla, ar chúiseanna práinneacha teaghlaigh, amhail tionóisc nó breoiteacht dlúthghaoil).

Ba cheart na rialacha bunúsacha seo a bheith ar eolas ag an bhfostóir. Beag beann ar an gcineál conartha, tá gach fostaí i dteideal saoire teaghlaigh a iarraidh. Áirítear leis sin saoire tuismitheora, saoire atharthachta, saoire cúramóra, agus saoire mháithreachais. Ní féidir duine den fhoireann a bhriseadh as a phost toisc go n-iarrann sé/go dtógann sé saoire teaghlaigh nó caitheamh leis ar bhealach nach bhfuil chomh fabhrach céanna le baill foirne nach ndéanann amhlaidh.

Saoire bhliantúil

Tá gach fostaí i dteideal saoire íoctha 4 seachtaine ar a laghad in aghaidh na bliana (ar a dtugtar saoire bhliantúil nó saoire reachtúil). Liúntas in ionad, ní féidir é sin a chur in ionad saoire bhliantúil, ach amháin sa chás gur tháinig deireadh le conradh an fhostaí sular thóg sé a shaoire bhliantúil go léir.

Saoire tuismitheora

Tá gach fostaí (beag beann ar inscne) i dteideal saoire do thuismitheoirí ar bhreith linbh nó ar uchtú linbh — beag beann ar a gcineál conartha (páirtaimseartha, lánaimseartha, etc.).

Tá an bheirt tuismitheoirí i dteideal 4 mhí saoire ar a laghad an duine, agus íoctar 2 mhí ar a laghad díobh sin (de réir rialacha náisiúnta) agus tá sin neamh-inaistrithe. Ceadaíonn roinnt tíortha do thuismitheoir amháin cuid (2 mhí ar a mhéad) dá theidlíocht saoire a aistriú chuig an tuismitheoir eile. Ciallaíonn sé sin go bhfuil ar a laghad 2 mhí de shaoire do thuismitheoirí ar fáil go heisiach do gach tuismitheoir agus nach féidir sin a aistriú.

Saoire atharthachta

Tá an ceart ag aithreacha nó, i gcás ina n-aithnítear iad faoin dlí náisiúnta, dara tuismitheoirí coibhéiseacha, chun 10 lá oibre de shaoire atharthachta ar bhreith linbh. Is féidir le tíortha AE a shainiú an féidir saoire atharthachta a ghlacadh go páirteach roimh bhreith an linbh nó ina diaidh agus an féidir í a thógáil ar bhealaí solúbtha nó nach féidir.

Mar fhostóir, ní féidir teorainn a chur leis an gceart seo bunaithe ar ar an tréimhse oibre nó ar fhad na seirbhíse. Ní mór saoire atharthachta a dheonú i gcomhréir leis na rialacha náisiúnta beag beann ar stádas pósta nó teaghlaigh an oibrí.

Saoire mháithreachais

Tá sé de cheart ag fostaí atá torrach, dár rugadh le déanaí nó a d’uchtaigh leanbh chun glacadh le tréimhse leanúnach saoire máithreachais 14 seachtaine ar a laghad a leithdháileadh roimh an mbreith nó tar éis na breithe nó na huchtála i gcomhréir leis an reachtaíocht náisiúnta. Ní mór don fhostaí 2 sheachtain ar a laghad de na 14 seachtaine sin a ghlacadh (is é an sainmhíniú atá ar an dá sheachtain sin ná ‘saoire mháithreachais éigeantach’). Tá tréimhsí saoire mháithreachais éigeantacha níos faide ag roinnt tíortha AE. Ní féidir fostaí a dhífhostú le linn toirchis nó le linn don fhostaí a bheith ar saoire mháithreachais.

Saoire cúramóirí

Tá gach fostaí i dteideal saoire cúramóirí 5 lá oibre ar a laghad in aghaidh na bliana. Is féidir an cineál sin saoire a úsáid chun aire a thabhairt do ghaol nó do dhuine atá ina chónaí sa teaghlach céanna, a bhfuil cúram nó tacaíocht shuntasach de dhíth air ar chúis leighis thromchúiseach, mar atá sainithe ag gach tír AE i gcomhréir leis na rialacha náisiúnta.

Am saor ón obair ar chúiseanna práinneacha teaghlaigh (force majeure)

Tá sé de cheart ag gach fostaí am saor a thógáil ar fhorais force majeure ar chúiseanna práinneacha teaghlaigh. Mar shampla, má bhíonn tinneas ar dhuine den teaghlach nó má bhaineann timpiste dó. Is féidir le tíortha AE teorainn a chur leis an gceart sin go dtí líon áirithe laethanta in aghaidh na bliana nó de bharr teagmhais nó an dá rud.

Cearta fostaíochta agus an fostaí ag filleadh ó shaoire

Nuair a fhilleann fostaí ó shaoire tuismitheora, atharthachta nó cúramóirí, tá sé i dteideal filleadh ar an bpost céanna. Mura féidir é sin a dhéanamh, ní mór post den chineál céanna a thairiscint dóibh i gcomhréir lena gconradh fostaíochta leis na téarmaí agus coinníollacha céanna. Nuair a fhilleann siad ar an obair, tá fostaithe i dteideal tairbhe a bhaint freisin as aon fheabhsuithe ar dhálaí oibre a tugadh isteach le linn dóibh a bheith as láthair.

Socruithe solúbtha oibre

Tá sé de cheart ag fostaithe a bhfuil leanaí acu suas go dtí (ar a laghad) 8 mbliana d’aois socrú oibre solúbtha sealadach a iarraidh. D’fhéadfadh cianobair, sceideal oibre solúbtha, nó uaireanta oibre laghdaithe a bheith i gceist leis sin. Ní mór aon iarratas ar shocruithe solúbtha oibre a thabhairt san áireamh go cuí agus cúiseanna a thabhairt le haon diúltú. Is féidir le tíortha an Aontais teorainn a chur le fad na socruithe solúbtha oibre.

Is féidir rochtain a fháil ar fhaisnéis náisiúnta thíos.

Féach freisin:

• Cearta sóisialta, sochair fostaithe i mBallstáit éagsúla bg cs da de el en es et fi fr hr hu it lt lv mt nl pl pt ro sk sl sv