Tanżanija

Dan l-artiklu dwar il-ġeografija huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija.

It-Tanzanija uffiċjalment ir-Repubblika Magħquda tat-Tanzanija (bl-Swaħili, Jamhuri ya Muungano wa Tanzania; bl-Ingliż, United Republic of Tanzania), hija nazzjon fl-Afrika. Il-belt kapitali hija Dodoma. It-Tanzanija hija destinazzjoni turistika popolari u ħafna turisti jżuru dan il-pajjiż, fost affarijiet oħra, biex jaraw il-ħajja selvaġġa fuq xi safari, jitilgħu l-Muntanja Kilimanjaro, jew jgħumu fil-Gżira ta' Zanzibar.^[1] L-aktar belt popolata tagħha hija Dar es Salaam.

Huwa pajjiż li jinsab fuq il-kosta tal-lvant tal-Afrika Ċentrali. Tmiss fit-tramuntana mal-Kenja u l-Uganda, fil-punent mar-Rwanda, il-Burundi, ir-Repubblika Demokratika tal-Kongo, li magħha m'għandhiex fruntiera fuq l-art, peress li l-Lag Tanganyika taqsamhom, maż-Żambja, il-Malawi (magħhom iżżomm talba territorjali fuq il-Lag Malawi), il-Możambik u lejn il-Lvant mal-Oċean Indjan. Il-kapitali tagħha hija Dodoma u l-aktar belt popolata tagħha hija Dar es-Salam, is-sede tal-gvern u ċ-ċentru tal-poter politiku fil-pajjiż. L-isem tal-pajjiż ġej mill-għaqda tal-kliem "Tanganica" u "Zanzibar". Ir-Repubblika Magħquda attwali tat-Tanżanija twieldet fis-26 ta' April, 1964, meta Tanganyika, li kienet iffurmat il-kolonja Ġermaniża tal-Afrika tal-Lvant Ġermaniża u mbagħad għaddiet f'idejn Brittaniċi fi tmiem l-Ewwel Gwerra Dinjija, saret indipendenti fid-9 ta' Diċembru 1961 u ir-Repubblika ta' Zanzibar, li kisbet l-indipendenza tag[ha mill-kuruna Brittanika fl-10 ta' Di/embru, 1963, gaqda fi Stat wieed.

It-Tanżanija hija kkaratterizzata, u b'hekk tiddistingwi ruħha mill-ġirien tagħha, mir-reżistenza tagħha għad-dominazzjoni kolonjali Brittanika u billi tinkorpora s-Swahili, lingwa mill-Afrika tal-Lvant, bħala l-lingwa uffiċjali ewlenija tagħha. Il-pajjiż ippromwova serje ta' riformi li għad iridu jitlestew: jipproponi l-Istat tiegħu stess indipendenti, awtonomu u sovran ibbażat fuq il-valuri Afrikani, u għalhekk l-importanza tas-Swaħili bħala lingwa uffiċjali bħala mod biex jgħaqqad lill-poplu Tanżanjan.

Konfini tal-art: 3,861 km. Kenja 769 km. Możambik 756 km. Malawi 475 km. Repubblika Demokratika tal-Kongo 459 km. Burundi 451 km. Uganda 396 km. Żambja 338 km, Rwanda: 217 km.

• 
  Il-bandiera tat-Tanzanija
• 
  Il-tarka tat-Tanzanija
• 
  Il-pożizzjoni fl-Afrika fejn tinsab it-Tanzanija
• 
  Mappa tat-Tanzanija
• 
  Organizzazzjoni territorjali tat-Tanzanija
• 
  Dar es-Salam
• 
  Dar es-Salam
• 
  Dar es-Salam
• 
  Dar es-Salam
• 
  Arusha
• 
  Dodoma
• 
  Geita
• 
  Iringa
• 
  Bukoba
• 
  Kigoma
• 
  Moshi
• 
  Lindi
• 
  Babati
• 
  Musoma
• 
  Mbeya
• 
  Ngozi Lake
• 
  Rukwa Lake
• 
  Morogoro
• 
  Mtwara/Montewara
• 
  Mwanza
• 
  Kibaha
• 
  Mkoani
• 
  Sumbawanga
• 
  Songea
• 
  Tabora
• 
  Tanga
• 
  Zanzíbar City
• 
  Shinyanga
• 
  Zanzíbar

Etimoloġija[immodifika | immodifika s-sors]

L-isem "Tanżanija" inħoloq bħala kompost maqtugħ mill-ismijiet taż-żewġ entitajiet li ngħaqdu flimkien biex ħolqu l-pajjiż: Tanganyika u Zanzibar.9 Huwa magħmul mill-ewwel tliet ittri tal-ismijiet taż-żewġ stati ("Tan " u "Zan") u s-suffiss "ia" biex jiffurmaw it-Tanżanija.

L-isem "Tanganyika" ġej mill-kliem Swaħili tanga ("qlugħ") u nyika ("pjanura diżabitata", "deżert"), u ħolqu l-frażi "tbaħħir fid-deżert". Kultant mifhum bħala referenza għall-Lag Tanganyika.

L-isem Zanzibar ġej minn “zenji”, l-isem ta' raħal lokali (li jingħad li jfisser “iswed”), u l-kelma Għarbija “barr”, li tfisser kosta jew xatt.

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Preistorja[immodifika | immodifika s-sors]

Uħud mill-eqdem insedjamenti umani nstabu fit-Tanżanija, inklużi dawk fil-Gorge Olduvai fejn instabu l-eqdem marki umani (3.6 miljun sena) f'Laetoli. F'din il-gorge nstabu fdalijiet ta' Australopithecus u Paranthropus.

Kummerċjanti Indiċi[immodifika | immodifika s-sors]

Minn żminijiet antiki, it-Tanżanija ġiet miżjura minn negozjanti barranin, l-ewwel Persjani u mbagħad Għarab (li sejħu lit-Tanzanija kontinentali Azania, 'Land of Blacks'). Kienu jfittxu b'mod speċjali ħwawar, skjavi u avorju, u maż-żmien spiċċaw waqqfu kolonji fuq il-kosta bħall-gżira ta' Zanzibar, Kilwa jew Pemba, li kienu jservu ta' port għall-imbark u l-iżbark ta' kull tip ta' merkanzija u fl-aħħar spiċċaw. sa ssir sensiela ta' sultanati żgħar indipendenti abitati minn mestizos Għarab-Afrikani. Fis-seklu 16, il-Portugall rebaħ lil Zanzibar u ddomina r-reġjun għal żewġ sekli. Fis-seklu 18, il-kosta ġiet annessa mill-Oman, għalkemm fl-1861 saret indipendenti bħala sultanat bil-kapitali tagħha f'Żanzibar, immexxija mid-dinastija Omani. Fl-għexieren ta' snin ta' wara, Zanzibar waqa' fi tnaqqis minħabba l-kompetizzjoni min-negozjanti Ewropej u d-dominji tagħha fuq il-kosti tal-kontinent kellhom jiġu evakwati ftit ftit. Fl-aħħarnett, il-gżira ta' Zanzibar saret parti mill-Imperu Brittaniku fl-1896, wara gwerra ta' 38 minuta, l-iqsar fl-storja.

Kolonjaliżmu Ewropew[immodifika | immodifika s-sors]

Portugiż[immodifika | immodifika s-sors]

L-ewwel nies tal-Punent li waslu fit-territorju attwali tat-Tanżanija kienu l-Portugiżi. Fl-aħħar tas-seklu 15, il-Portugall fittex li jistabbilixxi ruħu b’mod partikolari fit-tfittxija għad-deheb tar-Renju ta' Quiloa li ġie mill-intern. Il-Portugall rebaħ lil Zanzibar u Quiloa u ddomina r-reġjun għal żewġ sekli.Il-Portugall alleat ma' diversi tribujiet, jiġifieri ż-Zimba, biex b'hekk jiggarantixxi xi stabbiltà fil-kontinent u appoġġ militari. Fiż-Żanzibar, inżamm ir-re lokali, li kien suġġett li jħallas ġieħ tar-re tal-Portugall.

Il-kosta kollha u l-gżejjer ta' Pemba (fejn illum huma pprattikati ritwali tal-ġlied tal-barrin) u l-Mafja sal-fruntiera attwali tal-Możambik kienu ddominati mill-Portugiżi sal-invażjoni tal-Oman fl-1698. Il-Portugall kien preżenti sal-1730, iżda rtira aktar tard. bħalissa huwa l-Możambik.

Ġermaniżi u Ingliżi[immodifika | immodifika s-sors]

Il-kontinent tat-Tanżanija tal-lum ingħatat lill-Ġermanja waqt il-Konferenza ta' Berlin (1884-1885). Bħala riżultat, inħolqot il-kolonja tal-Afrika tal-Lvant Ġermaniża, magħrufa wkoll bħala Tanganyika, li kienet tinkludi, minbarra l-biċċa l-kbira tat-Tanżanija, l-istati attwali tar-Rwanda u l-Burundi. Fl-1905, ir-ribelljoni tal-maji maji kontra l-gvern kolonjali Ġermaniż ġiet solvuta b'repressjoni mifruxa kontra l-popolazzjoni, qtil tal-massa u ġuħ li fihom mietu 300,000 Afrikan.

Il-ħakma Ġermaniża ġiet stabbilita malajr fuq Bagamoyo, Dar es Salaam u Kilwa. Oscar Baumann intbagħat jesplora Masailand u Urundi. Matul l-espedizzjoni tiegħu skopra s-sors tax-Xmara Kagera, in-Nil Alexandra. Il-karavans ta' Tom von Prince, Wilhelm Langheld, Emin Pasha u Charles Stokes intbagħtu biex jiddominaw “caravan street.” Ir-rewwixta ta' Abushiri tal-1888 twaqqfet bl-għajnuna Brittanika s-sena ta' wara. Fl-1890, Londra u Berlin ikkonkludew it-Trattat ta’ Heligoland-Zanzibar, li ta lil Heligoland lill-Ġermanja u ddeċieda l-fruntiera bejn il-kolonja Ġermaniża u l-Protettorat tal-Afrika tal-Lvant ikkontrollat ​​mill-Ingliżi, għalkemm il-konfini eżatti baqgħu mhux determinati sal-1910.

Id-Deutsch-Ostafrikanische Gesellschaft (DOAG), kellha l-appoġġ tal-Imperu Ġermaniż u espandiet iż-żona tat-talbiet tagħha mirbuħa permezz ta' "trattati ta' protezzjoni." Din l-espansjoni ntlaqgħet bi protesta mill-gvern ta' Zanzibar, li ddomina l-kosta tal-kontinent Afrikan tal-Lvant bejn il-Możambik u s-Somalja u sostniet ukoll l-intern sal-reġjun tal-Kongo, iżda li fih ftit kellu influwenza lil hinn mir-rotot tal-karavans.

Fis-27 ta' April, 1885, indirizza nota ta' protesta lill-Imperatur u saħħaħ it-truppi tiegħu fil-kontinent. Bismarck imbagħad bagħat skwadra navali taħt l-Ammirall Knorr lejn Zanzibar, minkejja t-tħassib serju tiegħu, u b'hekk ġiegħel lis-Sultan jirrikonoxxi l-akkwisti tad-DOAG. Fl-istess ħin, DOAG ipprova wkoll jakkwista l-kosta kollha tas-Somalja bejn Buur Gaabo u Aluula.

Is-sena ta' wara, il-Ġermanja u r-Renju Unit laħqu ftehim dwar id-delimitazzjoni tal-isferi ta' influwenza tagħhom fl-Afrika tal-Lvant fil-Ftehim Brittaniku-Ġermaniż tal-1 ta' Novembru, 1886; F'dan il-ftehim ġie miftiehem ir-rikonoxximent tas-sovranità ta' Zanzibar u l-possedimenti tas-Sultan kienu limitati għal strixxa wiesgħa ta' 10 mili ta' art kontinentali bejn Kionga u l-bokka tax-Xmara Tana, ftit bliet fis-Somalja u l-gżejjer ta' Zanzibar, Pemba, Mafja. u Lamu.18​ Fl-istess ħin, in-naħa Ingliża wiegħdet li tuża l-influwenza tagħha mas-sultan biex tikrih jaqbel li jikri l-amministrazzjoni tal-port ta' Daressalaam u Pangani lid-DOAG - mingħajr aċċess għall-baħar, il-valur tal-akkwisti tal-art. kien limitat ħafna.

Abbażi ta' dan il-ftehim Ġermaniż-Ingliż, li poġġa lis-sultan taħt pressjoni, Peters irnexxielu fl-1887 jikkonkludi kuntratt mas-sultan għall-amministrazzjoni tal-istrixxa kostali kollha ta' Zanzibar bejn iż-żewġ xmajjar Umba u Rovuma. Taħt dan il-kuntratt, DOAG kellha twettaq l-amministrazzjoni tal-kontinent ta' Zanzibar u l-ġbir tad-dazji doganali kostali f'isem is-Sultan bi tpattija għal ħlas ta' kera annwali.

Meta t-trattat daħal fis-seħħ fl-1888, kien hemm rewwixta immedjata ta' parti kbira tal-popolazzjoni tal-kosta taħt il-kmand ta' Bushiri bin Salim, minn Tanga fit-tramuntana sa Lindi fin-nofsinhar, kontra t-tentattivi ta' okkupazzjoni Ġermaniża (l-hekk- imsejħa Revolt Arab). Il-gvern maħlul tad-DOAG waqa 'u biss permezz tal-użu ta' marini Ġermaniżi setgħu jinżammu l-istazzjonijiet Bagamoyo u Daressalaam.

Bħala riżultat, il-gvern Ġermaniż bagħat lil Hermann Wissmann, uffiċjal żagħżugħ b'esperjenza Afrikana, fl-Afrika tal-Lvant bħala Reichskommissar. Bl-għajnuna ta' forza merċenarja ta' uffiċjali Ġermaniżi, kif ukoll Sudaniżi u Żulu, huma rnexxielhom irażżnu r-rivolta. Il-mexxej tar-rewwixta, Buschiri bin Salim, ġie eżegwit fil-15 ta' Diċembru, 1889. Fl-għajnejn tal-pubbliku, l-intervent tar-Reich ġie ppreżentat bħala miżura kontra l-kummerċ tal-iskjavi Għarab, meħuda skont id-dispożizzjonijiet legali internazzjonali tal-Att tal- Kongo. Fil-fatt, il-kummerċ tal-iskjavi tal-Afrika tal-Lvant, iddominat mill-Għarab u li mijiet ta' eluf ta' nies kienu sfaw vittmi tiegħu matul is-sekli, ġie mrażżan b'suċċess mill-Ġermaniżi u l-Ingliżi fit-tul.

Għalkemm id-dominanza tad-DOAG fuq il-kosta issa kienet intemmet, Peters reġa' vvjaġġa lejn l-art biex jikkonkludi trattati fiż-żona tal-Lag Victoria. Fi Frar 1890, huwa wkoll laħaq ftehim mal-ħakkiem ta' Buganda.

Fil-fatt, mal-wasla tar-Reichskommissar Wissmann, il-kontroll kien diġà għadda lill-Istat Ġermaniż. Matul l-1890 ġew innegozjati arranġamenti li taħthom ir-Reich kien se jieħu wkoll formalment f'idejh it-talbiet tal-proprjetà tad-DOAG.

Fl-1 ta' Lulju, 1890, il-Ġermanja u l-Gran Brittanja ffirmaw it-Trattat ta' Heligoland-Zanzibar. It-trattat irregola ċ-ċessjoni lill-Imperu Ġermaniż tal-gżira ta' Heligoland, li tinsab fil-Baħar tat-Tramuntana, u l-istrixxa ta' Caprivi (illum parti min-Namibja), filwaqt li Wituland (illum parti mill-Kenja) u t-talbiet għall-Uganda ġew ċeduti lill-Gran Brittanja. . B’hekk il-gvern temm definittivament l-isforzi ta' Peters, li sadattant ipprova jkompli jespandi t-territorju DOAG billi jiffirma trattati mal-Kabaka ta' Buganda. Iż-żona fil-punent tal-Lag Tanganyika, li għaliha Paul Reichard kien talab protezzjoni imperjali, kienet diġà ġiet rikonoxxuta bħala parti mill-Istat tal-Kongo.

Wara kunflitt tal-fruntiera mal-Portugall, fl-1894 kien anness biss it-trijangolu żgħir ta' Kionga, fix-Xlokk estrem tal-protettorat.

L-Afrika tal-Lvant Ġermaniża kienet l-unika kolonja Ġermaniża fl-Afrika li rreżistiet l-invażjonijiet Brittaniċi matul l-Ewwel Gwerra Dinjija grazzi għall-ġenju militari tal-Ġeneral Paul von Lettow-Vorbeck, iżda fi tmiem il-gwerra, wara l-iffirmar tat-Trattat ta' Versailles (1919). Il-biċċa l-kbira tat-Tanganyika ngħatat lill-Gran Brittanja, u r-Rwanda u l-Burundi lill-Belġju.

Indipendenza[immodifika | immodifika s-sors]

L-Ingliżi amministraw it-Tanganyika sal-1961, meta saret indipendenti b'mod paċifiku u saret repubblika taħt il-gvern tal-moderat Julius Kambarage Nyerere, mexxej tal-Unjoni Nazzjonali Afrikana Tanganyika (TANU). Zanzibar, intant, ġie evakwat mill-Ingliżi sentejn wara u sar pajjiż indipendenti taħt il-gvern ta' Sheikh Abeid Amani Karume u l-partit xellugi Afro-Shirazi, wara li waqqa' lis-sultan. Tanganyika u Zanzibar innegozjaw għaqda taż-żewġ stati li kienet tissejjaħ it-Tanżanija, li saret fl-1964.

Ħerqana li taċċellera l-emanċipazzjoni tal-Afrikani mid-dinja tal-Punent, ispirata mill-esperjenzi komunisti fiċ-Ċina, Nyerere impenja ruħu għal politika soċjalista. Fi Frar 1967, fid-Dikjarazzjoni ta' Arusha, iddefinixxa l-prinċipji u d-duttrini li ried li jsegwi l-pajjiż. Skont l-ideal ta' Nyerere, is-soċjaliżmu Afrikan irid iwassal għall-ħolqien ta' soċjetà ugwalitarja, ġusta u ta' appoġġ, li ssib fir-riżorsi tagħha stess il-mezzi ta' awtosuffiċjenza. L-edukazzjoni hija l-ewwel prijorità. Wieħed irid jgħid li kien hemm bżonn urġenti f’dan il-qasam: dak iż-żmien, it-Tanżanija kienet tipproduċi biss 120 gradwat fis-sena.

L-ewwel miżuri konkreti biex tiġi applikata din il-politika ma damux lura. L-industriji ewlenin u l-kumpaniji tas-servizzi huma nazzjonalizzati, it-taxxi jiżdiedu biex jiggarantixxu distribuzzjoni akbar tal-ġid u d-diskriminazzjoni razzjali hija mrażżna. L-akbar bidliet seħħew fl-agrikoltura, is-settur ekonomiku ewlieni tal-pajjiż. Il-komunitajiet tar-raħal imsejħa Ujamaas, jew fratellanzi, kienu organizzati skont prinċipji kollettivisti. L-inċentivi finanzjarji jinkoraġġixxu l-formazzjoni ta' kooperattivi.

Matul dawn is-snin, it-Tanżanija rċeviet għajnuna miċ-Ċina, minkejja li kienet pajjiż li qed jiżviluppa. Bl-għajnuna Ċiniża, il-ferrovija TAZARA minn Dar-es-Salaam saż-Żambja nbniet fl-1975.

Fil-politika barranija, it-Tanżanija tappoġġja l-gwerilla Lumumbista fil-Kongo u l-Organizzazzjoni tal-Unità Afrikana tistabbilixxi l-kwartieri ġenerali tagħha f'Dar es Salaam, u diversi movimenti rivoluzzjonarji għandhom rappreżentanza fil-pajjiż (ANC, ZANU, SWAPO, MPLA u FRELIMO). Fl-istess ħin, ir-relazzjonijiet mal-pajjiżi tal-Punent iddeterjoraw; Fl-1965 it-Tanżanija kissret ir-relazzjonijiet mar-Renju Unit u keċċiet it-truppi Brittaniċi mill-pajjiż b’reazzjoni għall-appoġġ ta' Londra għal reġim segregazzjonista fir-Rhodesia, filwaqt li l-Ġermanja tal-Punent qatgħet ir-relazzjonijiet tagħha stess mat-Tanżanija wara li fetħet ambaxxata tal-Ġermanja tal-Lvant fil-pajjiż. L-għajnuna ekonomika minn xi pajjiżi tal-Punent inqatgħet. Min-naħa l-oħra, il-forzi kolonjali Portugiżi bbumbardjaw in-Nofsinhar tal-pajjiż biex jaqtgħu r-rotot tal-provvista tal-FRELIMO tal-Możambik, appoġġjat mill-gvern ta' Julius Nyerere.

Minkejja d-diffikultajiet ekonomiċi, il-pajjiż jinsab fil-paċi u jirċievi ħafna refuġjati minn pajjiżi ġirien fi gwerra jew li qed jaħarbu mir-reġim ta' Idi Amin Dada fl-Uganda. Nyerere irrifjuta li jħalli l-politika ta' Afrikanizzazzjoni tal-amministrazzjoni tiffavorixxi biss lit-Tanżanijani u ppermetta lill-barranin aċċess għal impjiegi pubbliċi. Ħafna kisbu wkoll iċ-ċittadinanza tat-Tanżanija, inklużi refuġjati bojod.

Fl-1979, it-Tanżanija ddikjarat gwerra fuq l-Uganda, wara li l-Uganda, immexxija minn Idi Amin, invadiet u ppruvat tehmeż Kagera, provinċja fit-Tramuntana tal-pajjiż. It-Tanżanija l-ewwel keċċiet il-forzi li invadew u mbagħad invadiet l-Uganda stess. Fil-11 ta' April, 1979, il-forzi tat-Tanżanija flimkien mal-gwerrilli ta' l-Uganda u r-Rwanda ħadu l-kapitali, Kampala, u sfurzaw lid-dittatur Idi Amin fl-eżilju. Il-gwerra, madankollu, ħarbat it-Tanżanija.

F'Ottubru 1995, it-Tanżanija għamlet l-ewwel elezzjonijiet tagħha b'ħafna partiti. Il-partit fil-gvern preċedenti, Chama Cha Mapinduzi (CCM), rebaħ l-elezzjonijiet komdu u l-kandidat tiegħu Benjamin Mkapa ħa l-ġurament bħala president tar-Repubblika Magħquda tat-Tanzanija fit-23 ta' Novembru, 1995. F'Novembru 2015 John Magufuli ġie elett president għal perjodu ta' ħames snin. snin. Magufuli miet fl-2021 u warajh il-Viċi President Samia Suluhu.

Gvern u Politika[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Partit Rivoluzzjonarju, suċċessur tat-TANU ta' Nyerere, u l-filosofija tiegħu tas-soċjaliżmu Afrikan iżommu dominanza fuq il-gvern. Fl-1977, ġie approvat il-ħolqien ta' partiti oħra fit-Tanżanija, fatt li ġie ffinalizzat taħt il-gvern ta' Ali Hassan Mwinyi, is-suċċessur ta' Nyerere fl-1985.

Il-forma ta' Gvern fit-Tanżanija hija Repubblika bi president, elett għal perjodu ta' ħames snin, u żewġ viċi presidenti. Il-viċi presidenti jridu jkunu wieħed, president ta' Zanzibar, u ieħor, prim ministru. L-Assemblea Nazzjonali għandha 291 membru u l-Kamra tad-Deputati ta' Zanzibar għandha 75 membru.

Il-president attwali huwa Samia Suluhu.

Sistema tal-gvern[immodifika | immodifika s-sors]

It-Tanżanija hija stat b'parti waħda bil-partit Chama Cha Mapinduzi (CCM) fil-poter. Mill-formazzjoni tiegħu sal-1992, kien l-uniku partit legalment permess fil-pajjiż. Dan inbidel fl-1 ta' Lulju, 1992, meta ġiet emendata l-Kostituzzjoni. Dan il-partit ilu fil-poter mill-indipendenza fl-1961, u huwa l-itwal partit fil-gvern fl-Afrika.

John Magufuli rebaħ l-elezzjoni presidenzjali ta' Ottubru 2015 u kiseb maġġoranza ta' żewġ terzi fil-Parlament. Il-partit ewlieni tal-oppożizzjoni fit-Tanżanija mill-multipartitiżmu fl-1992 jissejjaħ Chama cha Demokrasia na Maendeleo (Chadema) (Swaħili: "Partit għad-Demokrazija u l-Progress"). Il-mexxej tal-partit Chadema huwa Freeman Mbowe.​

F'Zanzibar, l-stat semi-awtonomu tal-pajjiż, l-Alleanza għall-Bidla u t-Trasparenza-Wazalendois (ACT-Wazalendo) hija meqjusa bħala l-partit politiku ewlieni tal-oppożizzjoni. Il-Kostituzzjoni ta' Zanzibar titlob li l-partit li jiġi t-tieni fl-istħarriġ jingħaqad f'koalizzjoni mal-partit rebbieħ. ACT-Wazalendo ingħaqad ma' gvern ta' koalizzjoni mal-partit fil-gvern tal-gżejjer, Chama Cha Mapinduzi, f'Diċembru 2020, wara li Zanzibar ikkontesta l-elezzjoni.​

F'Novembru 2020, Magufuli reġa' ġie ddikjarat rebbieħ għat-tieni mandat tiegħu bħala president. Frodi elettorali kienet suspettata. Il-kummissjoni elettorali nazzjonali ħabbret li Magufuli kien irċieva 84%, madwar 12.5 miljun vot, u l-kandidat ewlieni tal-oppożizzjoni, Tundu Lissu, 13%, madwar 1.9 miljun vot.​

F'Marzu 2021, tħabbar li Magufuli kien miet waqt li kien fil-kariga, u għamel il-viċi president tiegħu, Samia Suluhu Hassan, il-ħakkiem il-ġdid tal-pajjiż.

Gvern ta' Zanzibar[immodifika | immodifika s-sors]

L-awtorità leġiżlattiva f'Żanzibar fuq il-kwistjonijiet kollha mhux tal-unjoni hija tal-Kamra tar-Rappreżentanti (taħt il-kostituzzjoni tat-Tanżanija) jew tal-Kunsill Leġiżlattiv (taħt il-kostituzzjoni ta' Zanzibar).

Il-Kunsill Leġiżlattiv jikkonsisti f'żewġ partijiet: il-President ta' Zanzibar u l-Kamra tad-Deputati.Il-President huwa l-kap tal-gvern ta' Zanzibar u l-president tal-Kunsill Rivoluzzjonarju, li fih huwa vestit is-setgħa eżekuttiva ta' Zanzibar. Zanzibar għandu żewġ viċi presidenti, l-ewwel wieħed mill-partit ewlieni tal-oppożizzjoni fil-Kamra, it-tieni huwa tal-partit fil-poter u huwa l-mexxej tal-affarijiet tal-gvern fil-Kamra.

Il-President u l-membri tal-Kamra tad-Deputati għandhom mandat ta' ħames snin u jistgħu jiġu eletti għat-tieni mandat.

Il-President jeleġġi ministri minn fost il-membri tal-Kamra tad-Deputati Il-ministri jiġu assenjati skont in-numru ta' siġġijiet miksuba mill-partiti politiċi Il-Kunsill Rivoluzzjonarju huwa magħmul mill-president, iż-żewġ viċi presidenti, il-ministri kollha, l-Avukat Ġenerali tal- Zanzibar u dawk il-membri l-oħra tal-Kamra li l-President jidhirlu xieraq.​

Il-Kamra tad-Deputati hija magħmula minn membri eletti, għaxar membri maħtura mill-president, il-kummissarji reġjonali kollha ta' Zanzibar, l-avukat ġenerali u membri nisa maħtura, li n-numru tagħhom irid ikun ugwali għal 30% tal-membri eletti.Il-Kamra tiddetermina n-numru ta' membri eletti. il-membri eletti tagħha.Il-Kummissjoni Elettorali ta' Zanzibar tiddetermina l-konfini ta' kull kostitwenza elettorali. Fl-2013, il-Kamra kellha 81 membru: ħamsin membru eletti, ħames kummissarji reġjonali, l-avukat ġenerali, għaxar membri maħtura mill-president u ħmistax-il mara maħtura.

Prokura[immodifika | immodifika s-sors]

Is-sistema legali tat-Tanżanija hija bbażata fuq il-liġi komuni Ingliża. Is-sistema hija differenti għar-reġjun ta' Zanzibar

It-Tanżanija għandha sistema ġudizzjarja ta' erba' livelli: fuq il-kontinent, l-aktar qrati baxxi huma l-Qrati Primarji; f'Zanzibar, l-aktar qrati baxxi huma l-Qrati Kadhi għal kwistjonijiet tal-familja Iżlamika u l-Qrati Primarji għall-kawżi l-oħra kollha; fuq il-kontinent , isir appell lill-Qrati Distrettwali jew Qrati tal-Maġistrati Residenti;​ f'Zanzibar, isir appell lill-Qrati tal-Appell ta' Kadhi għal Kwistjonijiet tal-Familja Iżlamika u lill-Qrati tal-Maġistrati Residenti. F'Zanzibar, isir appell lill-Qrati tal-Appell Kadhi għal kwistjonijiet tal-familja Iżlamiċi u lill-Qrati tal-Maġistrati għall-każijiet l-oħra kollha.​ Minn hemm, isir appell lill-High Court tat-Tanzanija kontinentali jew Zanzibar​ Mill-High Court ta' Zanzibar ma jistax jiġi appellat fi kwistjonijiet tal-familja Iżlamiċi.​ Inkella, l-appell finali huwa lill-Qorti tal-Appell tat-Tanżanija.​

Il-Qorti Għolja tat-Tanżanija kontinentali għandha tliet diviżjonijiet - kummerċjali, tax-xogħol u tal-art - u żona ġeografika 15. Il-Qorti Għolja ta 'Zanzibar għandha diviżjoni industrijali, li tisma' biss it-tilwim tax-xogħol.

L-imħallfin kontinentali u tal-unjoni huma maħtura mill-Prim Imħallef tat-Tanżanija, ħlief dawk tal-Qorti tal-Appell u l-High Court, li huma maħtura mill-President tat-Tanżanija.

It-Tanżanija hija parti mill-Istatut ta' Ruma tal-Qorti Kriminali Internazzjonali.

Politika barranija[immodifika | immodifika s-sors]

Il-politika barranija tat-Tanżanija għaddiet minn proċess ta' reviżjoni biex tissostitwixxi l-hekk imsejħa Politika Barranija Ġdida tal-2001, li kienet l-ewwel politika barranija uffiċjali tat-Tanżanija. Qabel l-2001, il-politika barranija tat-Tanżanija kienet iddettata mid-diversi dikjarazzjonijiet presidenzjali ta' Mwalimu.Nyerere, speċifikament Ċirkolari Nru 2 ta' 1964, id-Dikjarazzjoni ta' Arusha, u l-Politika tal-Affarijiet Barranin tal-1967.

Dawn id-dikjarazzjonijiet kienu ffukaw il-politika barranija primarjament fuq l-indipendenza u s-sovranità, id-drittijiet tal-bniedem u l-unità Afrikana Il-Politika Barranija l-Ġdida attwali tal-2001 ġiet stabbilita biex tindirizza aħjar it-tmiem tal-kolonjaliżmu u l-gwerra bierda, il-globalizzazzjoni, is-suq ekonomiku u l-liberalizzazzjoni, u l-multi- stat partit tat-Tanżanija. L-għan ewlieni tagħha huwa d-diplomazija ekonomika u l-iżvilupp.​

Il-Politika Barranija Ġdida tal-2001, li għadha tintuża sal-lum, hija bbażata fuq 7 prinċipji: sovranità, liberaliżmu, viċinat tajjeb, unità Afrikana, non-allinjament, diplomazija ekonomika u kooperazzjoni globali għall-iżvilupp ekonomiku u l-paċi.

L-għanijiet ewlenin huma l-protezzjoni u l-promozzjoni ta' interessi kulturali u ekonomiċi, l-istabbiliment ta' relazzjonijiet ma 'nazzjonijiet oħra mmexxija minn interess ekonomiku, awtosuffiċjenza ekonomika, paċi interna u globali u integrazzjoni politika u ekonomika reġjonali.

Il-gvern tas-sitt fażi qed iwettaq reviżjoni tal-politika barranija. Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin, Liberata Mulamula, iddikjarat dak iż-żmien li l-politiki l-ġodda se jżommu l-prijorità u n-nuqqas ta' allinjament tal-politika tal-2001, filwaqt li jistabbilixxu bħala prijoritajiet addizzjonali t-tibdil fil-klima u r-riorjentazzjoni tad-diplomazija ekonomika b'fokus akbar fuq il-valur- esportazzjoni miżjuda u l-ekonomija diġitali.

Applikazzjoni tal-liġi[immodifika | immodifika s-sors]

L-infurzar tal-liġi fit-Tanżanija huwa primarjament ir-responsabbiltà tal-Korp tal-Pulizija tat-Tanżanija fi ħdan il-947,303 kilometru kwadru tat-Tanżanija (365,756 sq mi) ta' ġurisdizzjoni nazzjonali. Il-korp, immexxi mill-Ministeru tal-Intern, huwa maqsum f'ħames dipartimenti. Kull dipartiment huwa mmexxi minn kummissarju.

Il-pulizija għandha diversi diviżjonijiet amministrattivi:

Amministrazzjoni/Ġestjoni tar-Riżorsi Operazzjonijiet Investigazzjoni kriminali Żona Speċjali tal-Pulizija ta' Dar es Salaam Pulizija ta' Zanzibar Superviżjoni Is-superviżjoni tal-forza hija kondiviża mis-Segretarju Prinċipali tal-Ministeru tal-Pulizija u l-Ispettur Ġenerali tal-Pulizija. Kemm is-segretarju ewlieni kif ukoll l-ispettur ġenerali jidderieġu l-affarijiet interni permezz tal-qrati u miżuri oħra kif jitqies xieraq.

L-Akkademja tal-Pulizija tat-Tanżanija hija r-responsabbiltà tal-Korp tal-Pulizija tat-Tanżanija, li tipprovdi taħriġ f'erba' oqsma ta’ dak il-pajjiż Afrikan. Żoni komuni huma l-Muniċipalità ta' Moshi, ir-Reġjun ta' Kilimanjaro, ir-Reġjun ta' Dodoma, ir-Reġjun ta' Dar es Salaam, ir-Reġjun ta' Mwanza u l-Gżejjer ta' Zanzibar. Il-korp, immexxi mill-Ministeru tal-Intern, huwa maqsum f'ħames dipartimenti. Kull dipartiment huwa mmexxi minn kummissarju.

Jiddefendu[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Forzi tad-Difiża Popolari tat-Tanżanija (TPDF) (Swaħili: Jeshi la Wananchi wa Tanzania (JWTZ)) huma l-forzi armati tat-Tanżanija, li joperaw bħala forza popolari taħt kontroll ċivili. Huwa magħmul minn ħames fergħat jew kmandijiet: Forza tal-Art (armata), Forza tal-Ajru, Kmand Navali, Servizz Nazzjonali, Kwartieri Ġenerali (MMJ).Iċ-ċittadini tat-Tanżanija jistgħu jagħtu servizz volontarju għas-servizz militari mill-età ta' 15-il sena, u fl-età ta' 18 għal servizz militari nazzjonali obbligatorju malli jiggradwaw mill-iskola sekondarja għolja. Fl-2004, is-servizz militari obbligatorju kien ta' sentejn.

Wara ammutinament abortit f'Jannar 1964, l-armata eżistenti ġiet xolta.Il-forza l-ġdida kienet tissejjaħ "Forza Militari Tanganyika", mill-25 ta' Jannar 1964 sas-26 ta' April, 1964. Il-gvern tat-Tanżanija kkonkluda li l-mudell Brittaniku l-antik ma kienx xieraq għall- bżonnijiet ta' stat Afrikan indipendenti.Suldati ġodda ġew reklutati mit-taqsima taż-żgħażagħ tal-Unjoni Nazzjonali Afrikana Tanganyika.Wara l-għaqda ta' Tanganyika u Żanzibar, il-forza ngħatat l-isem mill-ġdid tal-Forza Militari tal-Unjoni Nazzjonali Afrikana. Repubblika Unita mis-27 ta' April, 1964.

Faqqgħet gwerra bejn l-Uganda u t-Tanżanija f'Ottubru 1978, b'diversi attakki transkonfinali tal-Uganda li laħqu l-qofol tagħhom f'invażjoni tal-saljenti ta' Kagera.Il-President Julius Nyerere ordna lit-Tanżanija biex twettaq mobilizzazzjoni sħiħa għall-gwerra.Fi ftit ġimgħat biss, l-armata tat-Tanżanija kibret minn inqas minn 40,000 suldat għal aktar minn 150,000, inklużi xi 40,000 milizzjan, kif ukoll membri tal-pulizija, tas-servizzi tal-ħabs u tas-servizz nazzjonali. Sa Diċembru, il-ġlied kien prinċipalment limitat għal "gwerra tat-trinek" tul il-fruntiera, ikkaratterizzata minn ġlied sporadiku u rejds bl-ajru.Sal-bidu ta' Jannar 1979, it-truppi Ugandi kollha kienu tkeċċew minn Kagera.

Fl-1992, skond l-IISS, l-armata kellha 45,000 truppa (madwar 20,000 rekluta), 3 kwartieri ġenerali tad-diviżjoni, 8 brigati tal-infanterija, brigata tat-tank, żewġ battaljuni tal-artillerija fuq il-post, żewġ battaljuni tal-artillerija kontra l-ajruplani (6 batteriji), żewġ battaljuni tat-tikħil. , żewġ battaljuni kontra t-tank, reġiment tal-inġinier (daqs battaljun), u battaljun tal-missili mill-wiċċ għall-ajru b'SA-3 u SA-656. It-tagħmir kien jinkludi 30 tank Ċiniż tat-Tip 59 u 32 T-54/55 prinċipali. tankijiet tal-battalja.

Fl-2007 it-Tanżanija wegħdet forzi lill-Brigata ta' Riżerva SADC tal-Forza ta' Riżerva Afrikana.

Drittijiet umani[immodifika | immodifika s-sors]

Nies bl-albiniżmu li jgħixu fit-Tanżanija spiss jiġu attakkati, maqtula jew mutilati minħabba superstizzjonijiet relatati mal-prattika tal-maġija sewda magħrufa bħala muti, li tgħid li l-partijiet tal-ġisem tal-albini għandhom proprjetajiet maġiċi.​ It-Tanżanija għandha l-ogħla inċidenza ta' dan il-ksur tad-drittijiet tal-bniedem fost is-27 pajjiż Afrikan fejn hu magħruf li jiġi pprattikat l-hekk imsejjaħ muti.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

Id-diviżjoni amministrattiva tikkonsisti minn 31 reġjun.

Zanzibar u Tanganyika żammew sistemi legali differenti mill-federazzjoni tagħhom, li wasslet għal diversi problemi għas-sistema tal-ġustizzja f'dan il-pajjiż (per eżempju, huwa meħtieġ li tintalab l-estradizzjoni biex jintbagħtu priġunieri minn żona għal oħra). Filwaqt li l-liġijiet fis-seħħ fit-Tanganyika jintirtu minn dawk imposti mill-kolonisti Ingliżi, f’Zanzibar huma influwenzati ħafna mix-sharia jew il-liġi Iżlamika. Bħalissa t-Tanżanija titlob sehem sovran fil-Lag Malawi, iżda r-Repubblika tal-Malawi topponi dik it-talba territorjali.F'dan il-kunflitt, il-Możambik, li għandu wkoll territorju fl-imsemmi lag, wera li huwa medjatur bejn il-Malawi u t-Tanżanija.

Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]

It-Tanżanija hija pajjiż fl-Afrika tal-Lvant b’erja ta’ 947,300 km² Il-pajjiżi li jmissu magħhom huma l-Kenja u l-Uganda fit-tramuntana, ir-Rwanda, il-Burundi u r-Repubblika Demokratika tal-Kongo fil-punent, u ż-Żambja, il-Malawi u l-Możambik fin-nofsinhar . Meta titqies mil-livell tal-baħar, it-Tanżanija tifforma plateau ta' madwar 1000 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar li testendi għall-lagi Malawi u Tanganyika, li tibda mill-Great Rift Valley, li jinkludi l-lagi Natron, Eyasi u Manyara, li jifred il-firxa tal-muntanji mit-tramuntana. , iddominat minn Kilimanjaro, ħdejn il-fruntiera mal-Kenja.

Il-kundizzjonijiet klimatiċi semi-aridi tat-tramuntana u l-preżenza tat-tsetse fly fir-reġjuni ċentrali u tal-punent wasslu lill-popolazzjoni biex tiġbor fil-bqija tal-pajjiż.

Fir-reġjun ta' Arusha fit-Tramuntana tat-Tanżanija, nistgħu naraw il-fdalijiet tal-krater ta' Ngorongoro. Il-krater ta' Ngorongoro f'forma ta' caldera, iffurmat 2.5 biljun sena ilu, sar famuż għax bid-dijametru tiegħu ta' 20 km u l-erja tas-superfiċje tiegħu madwar 300 km² huwa ġenna naturali, arka ta' Noè ekwatorjali fejn il-kundizzjonijiet Il-kundizzjonijiet klimatiċi jippermettu li l-annimali jgħixu s-sena. -round, mill-ippopota sal-fjamingi roża li jgħixu fil-qrib tal-Lag Makat.

Iċ-ċentru tal-pajjiż huwa magħmul minn plateau għamet mix-xmajjar li joħorġu fil-lvant, fl-Oċean Indjan. Il-faċċata marittima tal-pajjiż hija ffurmata minn pjanura kostali li fiha nsibu l-arċipelagu ta' Zanzibar magħmul minn tliet gżejjer ewlenin: Unguja, Pemba u Mafia.

Fit-Tanżanija nsibu bosta vulkani iżda wieħed biss minnhom huwa attiv, Oi Onyo Legaï. L-ogħla muntanja hija Kilimanjaro, diġà msemmija qabel, li hija wkoll vulkan u l-ogħla muntanja fl-Afrika kollha.

Folja[immodifika | immodifika s-sors]

Ħafna mit-territorju tat-Tanżanija jikkorrispondi mal-bijoma tas-savana. Il-WWF tiddistingwi seba' ekoreġjuni tas-savana fit-Tanżanija:

• Mużajk tal-foresti tropikali u tas-savana tal-baċin tal-Lag Victoria fil-majjistral imbiegħed, bejn il-Lag Victoria u r-Rwanda.
• Savanna tal-bush tat-Tanżanija, mergħat vulkaniċi Serengeti
• Savanna tal-bush Kenjan, fil-grigal.
• Imsaġar tal-miombo tal-Lvant fin-nofsinhar.
• Imsaġar taċ-ċentru ta' Zambezi miombo fil-punent.

Muntanji[immodifika | immodifika s-sors]

Ir-reġjuni muntanjużi huma miksija b'foresti tad-dell u, f'altitudni ogħla, mergħat tal-muntanji:

• Foresti montani tal-Afrika tal-Lvant fil-grigal.
• Foresta Montana tal-ħsara Albertine fil-punent.
• Eastern Rift Arc Jungle fil-lvant u fiċ-ċentru.
• Wasteland muntanju tal-Afrika tal-Lvant fil-grigal.
• Mużajk Montane ta' mergħat u foresti tan-Nofsinhar Rift fil-Lbiċ.

Kosta[immodifika | immodifika s-sors]

Il-kosti huma okkupati minn foresti kostali (foresti tal-mużajk kostali ta' Zanzibar (111.800 km2) fit-tramuntana u ċ-ċentru, u foresta tal-mużajk kostali ta' Inhambane fin-nofsinhar) u mangrovi (mangrovja tal-Afrika tal-Lvant).

Mergħat mgħarrqa[immodifika | immodifika s-sors]

L-ekoloġija tat-Tanżanija titlesta b'diversi enklavi ta' mergħat mgħarrqa:

• Brackland tal-Afrika tal-Lvant (it-tramuntana u ċ-ċentru).
• Mergħa Zambezi mgħarrqa (ċentru).

Klima[immodifika | immodifika s-sors]

It-Tanżanija għandha klima prinċipalment tropikali, iżda b'varjazzjonijiet reġjonali minħabba topografija. Fl-artijiet għolja, it-temperaturi jvarjaw bejn 10 u 20 °C (50 u 68 °F) matul l-istaġuni kesħin u sħan, rispettivament, u sseħħ klima subtropikali tal-għoljiet. Fil-bqija tal-pajjiż, it-temperaturi rari jinżlu taħt l-20 °C (68 °F). L-iktar perjodu sħun huwa bejn Novembru u Frar (25-31°C jew 77.0-87.8°F), filwaqt li l-aktar kiesaħ huwa bejn Mejju u Awwissu (15-20°C jew 59-68°F).

Il-preċipitazzjoni staġjonali hija prinċipalment dovuta għall-migrazzjoni miż-Żona ta' Konverġenza Intertropikali. Jemigra lejn in-Nofsinhar permezz tat-Tanżanija minn Ottubru sa Diċembru, jilħaq in-nofsinhar tal-pajjiż f'Jannar u Frar, u jirritorna lejn it-tramuntana f'Marzu, April u Mejju. Dan iwassal biex it-Tramuntana u l-Lvant tat-Tanżanija jesperjenzaw żewġ perjodi mxarrba distinti - ix-xita qasira (jew "Vuli") minn Ottubru sa Diċembru u x-xita twila (jew "Masika") minn Marzu sa Mejju - filwaqt li n-nofsinhar, Il-punent u ċ-ċentru ta il-pajjiż jesperjenza staġun wieħed imxarrab li jdum minn Ottubru sa April jew Mejju. Xi żoni interni tat-Tanżanija għandhom klima sħuna semi-arida.

Madwar it-Tanżanija, il-bidu tax-xita twila huwa bħala medja madwar il-25 ta' Marzu u l-waqfien huwa madwar il-21 ta’ Mejju. L-Oċean Atlantiku tan-Nofsinhar aktar sħun min-normal u l-Oċean Indjan tal-Lvant aktar kiesaħ min-normal spiss idewmu l-bidu tax-xita.

It-tibdil fil-klima fit-Tanżanija qed jaffettwa l-ambjent naturali u l-abitanti tal-pajjiż. It-temperaturi fit-Tanżanija qed jogħlew, bi probabbiltà akbar ta' xita qawwija (li tikkawża għargħar) u perjodi ta’ nixfa (jikkawżaw nixfa).​

L-iskarsezza tal-ilma saret problema li qed tikber u ħafna korpi tal-ilma ewlenin sofrew tnaqqis estrem fil-livelli, inklużi l-Lag Victoria, il-Lag Tanganyika, il-Lag Jipe u l-Lag Rukwa. Is-settur agrikolu tat-Tanżanija, li jimpjega aktar minn nofs il-popolazzjoni, huwa speċjalment vulnerabbli peress il-bdiewa jiddependu fil-biċċa l-kbira fuq l-agrikoltura mix-xita.Min-naħa l-oħra, iż-żieda ta' xita qawwija ikkawżat għargħar fir-reġjun kollu, li għamel ħsara lill-infrastruttura u lill-għajxien.​ Perċentwal għoli tal-popolazzjoni tat-Tanżanija tgħix fuq il-kosta u tiddependi fuq is-sajd u l-akkwakultura. il-livelli u l-bidliet fil-kwalità tal-ilma huma mistennija li jkollhom impatt fuq dawn is-setturi u jirrappreżentaw sfida kontinwa għall-pajjiż

It-Tanżanija żviluppat Programm Nazzjonali ta' Azzjoni għall-Adattament (PNAA) fl-2007 b'mandat mill-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima. Il-PANA tidentifika s-setturi tal-agrikoltura, l-ilma, is-saħħa u l-enerġija bħala l-aktar vulnerabbli tat-Tanżanija għat-tibdil fil-klima. , l-ambjent ekonomiku u fiżiku tal-pajjiż. Fl-2015, it-Tanżanija introduċiet il-Kontribuzzjonijiet Intenzjonati Iddeterminati Nazzjonalment (INDC).

Żoni protetti[immodifika | immodifika s-sors]

It-Tanżanija għandha park nazzjonali u riżervi tal-kaċċa 40. 17 park nazzjonali jkopru erja totali ta' 42,235 kilometru kwadru (daqs simili għal dak tal-Isvizzera jew l-Olanda). Dawn il-parks huma dawn li ġejjin:

• Park Nazzjonali ta' Arusha (552 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Gombe Stream (52 ​​kilometru kwadru)
• Jozani Chwaka Bay National Park
• Park Nazzjonali Katavi (4,471 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali tal-Kilimanjaro (1,668 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Kitulo (413 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali tal-Muntanji Mahale (1,613 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali tal-Lag Manyara (330 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Mikumi (3,230 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Mkomazi (3,245 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Ruaha (20,226 kilometru kwadru)
• Rubondo Island National Park (457 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Saadani (1,062 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali tal-Gżira Saanane (2.18 kilometri kwadri)
• Park Nazzjonali tas-Serengeti (14,763 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali Tarangire (2,850 kilometru kwadru)
• Park Nazzjonali tal-Muntanji Udzungwa (1,990 kilometru kwadru).

Fawna[immodifika | immodifika s-sors]

Id-diversità tal-fawna tal-fawna selvaġġa tat-Tanżanija fil-parks nazzjonali tagħha u r-riżervi tal-kaċċa hija wkoll spettakolari. Hemm 310 speċi ta' mammiferi (ir-raba’ l-akbar fl-Afrika); 960 speċi ta' għasafar (it-tielet post fl-Afrika); u ħafna anfibji u rettili, li jingħad li jiffurmaw ir-raba l-akbar popolazzjoni fl-Afrika.Speċi ta' annimali selvaġġi fil-periklu jinkludu r-rinoċeronti iswed; Uluguru Shrikes; Fkieren hawksbill, ħodor, taż-żebbuġ u fkieren tal-ġilda; xadini kolobu aħmar; il-klieb selvaġġi u l-volpi li jtajru ta' Pemba.

Madankollu, Lonely Planet ssemmi wkoll ċifra ta' 430 speċi ta' erba' miljun annimal, u 60,000 speċi ta' insetti, 100 speċi ta' serp u 25 ta' rettili, u 1,000 ta' għasafar. Il-Mużew taż-Żooloġija tal-Università ta' Michigan, l-Università ta' Bucknell, il-profili tad-dejta Avibase, u l-profili tad-dejta tal-BirdLife International jipprovdu aktar dettalji dwar l-ispeċi tal-fawna. Fil-Lvant tal-Muntanji Usambara, il-foresti fihom ħafna speċi rari, tant li l-fawna li nstabet hawn ġiet imqabbla ma’ dik tal-Gżejjer Galapagos (l-Ekwador) f'termini ta' importanza bijoloġika.

Minn żminijiet kolonjali, il-konservazzjoni tal-annimali selvaġġi fit-Tanżanija kienet il-prerogattiva tal-gvern. Taħt din l-istruttura, l-użu tar-riżorsi tal-annimali selvaġġi mill-komunitajiet lokali dejjem kien restrittiv, li wassal għal żieda fil-faqar rurali u l-kaċċa illegali. F'dawn l-aħħar snin, l-Awtorità tal-Parks Nazzjonali tat-Tanżanija (TANAPA) implimentat miżuri ta' rimedju biex tinvolvi lill-komunità lokali fi sforzi ta' konservazzjoni, li għandhom l-għan li jikkontribwixxu għall-ekonomiji lokali permezz ta' qsim ekwu tal-benefiċċji.

L-esportazzjonijiet tal-perċa tan-Nil iġibu $100 miljun kull sena lejn it-Tanżanija.

Ir-riżorsi tal-annimali selvaġġi fit-Tanżanija jipprovdu dħul annwali ta' $ 30 miljun lit-teżor nazzjonali, u dħul ta' $ 9 miljun bħala dħul lill-kumpaniji tal-kiri. Huwa stmat li l-kaċċa illegali tirrappreżenta 50 miljun dollaru. Fis-snin 90, ġew esportati 1.68 miljun għasfur, 523,000 rettili, 12,000 mammiferu u 148,000 anfibji, minbarra li żdiedu t-turiżmu relatat mal-annimali selvaġġi bi 30%. Ir-riżorsi tas-sajd ikkontribwew ħafna wkoll għall-qligħ mill-esportazzjoni tal-pajjiż: fl-2003, ġew esportati 130 miljun dollaru, li minnhom 100 miljun jikkorrispondu għall-perċa tan-Nil.

Ekonomija[immodifika | immodifika s-sors]

L-ekonomija tat-Tanżanija hija fundamentalment ibbażata fuq l-agrikoltura, għalkemm 4% biss taż-żona totali tal-pajjiż hija li tinħarat, dan is-settur jirrappreżenta nofs il-PGD, 85% tal-esportazzjonijiet u, barra minn hekk, jimpjega 90% tal-ħaddiema tal-klassi. L-industrija tal-pajjiż hija bażikament limitata għall-ipproċessar ta' prodotti agrikoli.

Is-sajd intern jirrappreżenta attività ekonomika importanti peress li t-Tanżanija għandha ammont eċċezzjonali ta' riżorsi tal-ilma ħelu li jkopru 6.5 % tal-wiċċ totali tal-art u jirrappreżentaw qrib 80 % tal-qabdiet. Il-Lag Victoria, l-akbar fl-Afrika, fih l-aktar produzzjoni importanti tas-sajd fil-kontinent minħabba t-tkabbir enormi tal-perċa tan-Nil Il-qabdiet annwali tal-perċa tan-Nil irrappreżentaw madwar nofs il-produzzjoni kontinentali annwali totali tal-pajjiż kemm għas-suq domestiku u għall-esportazzjoni ta' fletti ffriżati u prodotti friski mkessħa. Kwantitajiet sinifikanti ħafna iżda fil-biċċa l-kbira mhux irreġistrati ta' prodotti prodotti lokalment huma esportati wkoll lejn pajjiżi ġirien.

It-Tanżanija għandha wkoll riżorsi naturali importanti, inklużi minjieri tad-deheb (bħal Tulawaka) u riżervi ta' gass naturali fid-delta ta' Rufiji. Prinċipalment it-Tanżanija tipproduċi: kafè, qoton, sisal, tè u djamanti. F'dawn l-aħħar snin, it-turiżmu kien wieħed mill-akbar sorsi ta' dħul tal-pajjiż.​

Huwa pajjiż ta' oriġini, tranżitu u destinazzjoni ta' rġiel, nisa u tfal soġġetti għal xogħol sfurzat, speċjalment tfal fis-servizz domestiku, irziezet, minjieri u barrieri u t-traffikar sesswali tan-nisa.

Il-ħruġ ta' bolol, prinċipalment maħsuba għall-ġbir internazzjonali, huwa wkoll sors importanti ta' dħul għall-ekonomija tagħha.

Organizzazzjonijiet finanzjarji internazzjonali selfu fondi għal ħafna snin biex jirriabilitaw in-netwerk tal-infrastruttura tat-Tanżanija li qed jiddeterjora, madankollu din saret problema peress li kellhom iħallsu lura s-self flimkien mal-imgħax. Din is-sitwazzjoni ġiet solvuta fil-5 ta' Jannar, 2006, meta l-Bank Dinji, il-Fond Monetarju Internazzjonali u l-Bank Afrikan għall-Iżvilupp ħassru d-dejn ta' 19-il pajjiż (inkluża t-Tanżanija) talli kienu l-ifqar pajjiżi u l-aktar dejn fid-dinja (HIPC). .90​ Din id-deċiżjoni ttieħdet abbażi ta' proposta li saret mir-Renju Unit fil-konferenza tal-G8 f'Gleneagles (l-Iskozja).

Il-pajjiż kważi lesta t-tranżizzjoni tiegħu għal ekonomija tas-suq liberalizzata, għalkemm il-gvern iżomm is-sjieda tal-art kollha, li tista’ tinkera sa 99 sena, u għandu preżenza f'setturi bħat-telekomunikazzjoni, il-banek, l-enerġija u l-minjieri. Il-politika tal-bieb miftuħ taċ-Ċentru ta' Investiment tat-Tanżanija, immirata biex tattira investituri barranin, kienet ta' detriment għall-produzzjonijiet lokali li ma jistgħux jikkompetu minħabba l-kapital limitat u l-esperjenza kummerċjali tagħhom. L-introduzzjoni ta' kumpaniji barranin qed tipproduċi fenomenu ta' żgumbrament bil-forza tar-raħħala u t-tkeċċija tal-peasantry mill-art. Skont xogħol ta' S.A.H.Ri.N.G.O.N. u LEDECO, politiki inadegwati u mhux sostenibbli, teknoloġiji mhux xierqa u infrastruttura insuffiċjenti fiż-żoni rurali - flimkien mad-deżertifikazzjoni, id-deforestazzjoni u l-inċidenza għolja ta' pesti u mard ipproduċew u riproduċew żieda sostnuta fil-faqar, in-nuqqas ta' sigurtà fl-ikel u l-istaġnar tal-iżvilupp.​

Skont l-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali, imwettaq mill-Organizzazzjoni Dinjija tal-Proprjetà Intellettwali, fl-2022, it-Tanżanija ġiet ikklassifikata fit-103 post fl-innovazzjoni fost 132 pajjiż fid-dinja; ​filwaqt li fl-2023 ikklassifika fil-113.

Demografija[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm 120 grupp ta' oriġini Bantu li jiġbru flimkien il-maġġoranza tal-popolazzjoni u m'hemm l-ebda rivalità bejn il-gruppi. Is-Swahili u l-Ingliż huma mitkellma Kwart tal-popolazzjoni tgħix fl-ibliet. 78.2% tal-popolazzjoni hija litterata, madankollu, hemm livell għoli ta' abbandun fl-edukazzjoni sekondarja. L-edukazzjoni primarja hija b’xejn. 66% għandhom aċċess għas-servizzi tas-saħħa.

It-Tanżanija għandha l-akbar popolazzjoni fl-Afrika tal-Lvant u densità ta' popolazzjoni baxxa ħafna, b'⅔ tal-popolazzjoni tkun rurali. Tista’ tiġi osservata rata ta' fertilità totali għolja ta' 4.8 tfal għal kull mara, bi tkabbir annwali ta' kważi 3% fil-pajjiż. Ir-rata tal-mortalità hija għolja ħafna (7.6 għal kull 1,000 abitant) minħabba tqala bikrija u frekwenti u n-nuqqas ta' servizzi tas-saħħa materna fost nisa foqra u rurali.

Id-densità tat-tobba hija 0.03 għal kull 1000 abitant. Ir-rata tal-mortalità hija għolja, speċjalment fit-tfal minħabba l-malarja u fost l-adulti minħabba l-HIV. 5% tal-popolazzjoni adulta għandha l-HIV-AIDS (it-13-il post fil-klassifika dinjija), 1.4 miljun abitant jgħixu bl-HIV-AIDS (is-6 post fil-klassifika dinjija) u fl-2016 33,000 mietu minn din il-marda (is-7 post fid-dinja) il-klassifika dinjija). 43.74% huma kkonċentrati bejn 0 u 14-il sena u l-età medja hija ta' 17.6 snin. 14% tat-tfal huma malnutriti. L-istennija tal-ħajja fl-iskola ma taqbiżx it-8 snin u t-tħaddim tat-tfal huwa 21% tal-popolazzjoni ta' bejn 5 u 14-il sena.

Lingwi[immodifika | immodifika s-sors]

Fit-Tanżanija hemm 127 lingwa. 90% tal-popolazzjoni titkellem lingwa Bantu; Barra minn hekk, lingwi Nilotiċi, lingwi Cushitic u prinċipalment Għarbi huma mitkellma f'Zanzibar. De jure m'hemm l-ebda lingwa uffiċjali, iżda s-Swahili hija l-lingwa nazzjonali, użata bħala lingwa franca u lingwa amministrattiva, u għalhekk tista' titqies bħala lingwa uffiċjali de facto. Matul l-era kolonjali l-Ingliż kien użat bħala lingwa amministrattiva, iżda issa m'għadux jintuża fl-amministrazzjoni pubblika, fil-parlament jew fil-gvern, u għalhekk mhuwiex lingwa uffiċjali ġenwina. Għalhekk it-Tanżanija hija waħda mill-ftit pajjiżi Afrikani li fihom lingwa vernakulari kisbet importanza fuq il-lingwa kolonjali. Skont il-politika tal-lingwa uffiċjali tat-Tanżanija, kif ippromulgata fl-1984, is-Swahili huwa l-lingwa tas-settur soċjali u politiku, tal-edukazzjoni primarja u tal-edukazzjoni tal-adulti; L-Ingliż huwa maħsub għall-edukazzjoni sekondarja u universitarja, għall-ogħla qrati u għat-teknoloġija.Għalkemm l-użu tal-Ingliż fit-Tanżanija huwa promoss mill-gvern Brittaniku b'ammonti kbar, l-Ingliż kien gradwalment repressi mis-soċjetà.Tanżanija fl-għexieren ta' snin li għaddew. Pereżempju, fis-snin sebgħin, l-istudenti tat-Tanżanija normalment jitkellmu bl-Ingliż bejniethom; Issa huma kważi biss jitkellmu Swaħili. Anke fil-klassijiet tal-iskola sekondarja u tal-università, fejn uffiċjalment l-Ingliż biss huwa permess, kultant jintuża Swaħili jew taħlita bejn Swaħili u Ingliż.

Is-Swahili huwa l-ilsien matern tal-poplu Bantu li jgħix f'Żanzibar u l-kosti ġirien tat-Tanżanija; Għalkemm is-Swahili huwa Bantu fl-istruttura u l-oriġini, il-vokabularju tiegħu jirrispondi għal ħafna lingwi. Bħall-Ingliż u l-Għarbi, sar il-lingwa franca tal-Afrika ċentrali u tal-Lvant; L-ewwel lingwa ta' ħafna nies hija waħda mil-lingwi lokali. Ġew iffirmati memoranda ta' ftehim mal-Ġermanja għall-istudju tal-Ġermaniż.

L-aktar lingwi mitkellma huma Swaħili u Ingliż; it-tieni huwa l-aktar użat fil-kummerċ. Bl-istess mod, hemm numru kbir ta' lingwi tribali bħal Aasax li jirriflettu d-diversità etnika tan-nazzjon. Lil hinn mill-popolazzjonijiet kbar, dawk li jitkellmu bl-Ingliż huma skarsi, b'differenza mill-Kenja.

Litteriżmu[immodifika | immodifika s-sors]

Huma jaqraw u jiktbu 'l fuq minn 15-il sena: Swaħili, Ingliż jew Għarbi. Mill-popolazzjoni totali, 78.2% huma litterati. Fl-irġiel, huwa 85.9%, filwaqt li fin-nisa, huwa 70.7%.

Reliġjon[immodifika | immodifika s-sors]

Il-maġġoranza tal-popolazzjoni tistqarr il-Kristjaneżmu, l-Iżlam u wkoll reliġjonijiet indiġeni. Il-biċċa l-kbira tal-Musulmani huma kkonċentrati tul il-kosta u fuq il-gżejjer. Meta mqabbel mal-Iżlam, il-Kristjaneżmu ħa ħafna żmien biex jagħmel il-marka tiegħu, u anke dak iż-żmien (matul is-seklu 19) kien ipprattikat biss minn diversi tribujiet interni. Illum, għad fadal bosta clans li ma jsegwu l-ebda waħda mir-reliġjonijiet ewlenin u li jqimu l-ispirtu antik tal-kult tagħhom.

Il-Masai jemmnu fl-alla Engai u l-messija tiegħu Kindong_oi, proġenitur tal-qassisin tal-kredu tagħhom. Bħalissa, u huwa ddikjarat, m'hemm l-ebda preġudizzju reliġjuż fl-amministrazzjoni ċivili u politika tal-pajjiż.

Skont stima tal-2014 mis-CIA World Factbook, 61.4% tal-popolazzjoni kienet Kristjana, 35.2% Musulmana, 1.8% ipprattikaw reliġjonijiet Afrikani tradizzjonali, 1.4% ma kienu affiljati ma' ebda reliġjon, u 0.2% kienu segwew reliġjonijiet oħra. Kważi l-popolazzjoni kollha ta' Zanzibar hija Musulmana.Mill-Musulmani, 16% huma Ahmadiyya, 20% Musulmani mhux denominazzjonali, 40% Sunni, 20% Shia u 4% Sufi.

Fi ħdan il-komunità Nisranija, il-Knisja Kattolika hija l-akbar grupp (51% tal-Insara kollha). Fost il-Protestanti, in-numru kbir ta' Luterani u Moravjani jindika l-passat missjunarju Ġermaniż tal-pajjiż, filwaqt li n-numru ta' Anglikani jindika l-istorja missjunarja Brittanika ta' Tanganyika. Numru dejjem jikber adottaw Pentecostalism, u l-Adventists għandhom ukoll preżenza dejjem tikber minħabba attivitajiet missjunarji esterni mill-Iskandinavja u l-Istati Uniti, speċjalment matul il-parti bikrija tas-seklu 20. Kollha kemm huma rċevew xi influwenza f'numru akbar. livell inqas il-moviment Walokole (Rinaxximent Afrikan tal-Lvant), li kien ukoll art fertili għat-tixrid ta' gruppi kariżmatiċi u Pentecostal.

Hemm ukoll komunitajiet attivi ta' gruppi reliġjużi oħra, l-aktar fuq il-kontinent, bħal Buddisti, Ħindu u Bahá'ís.

L-ewwel evanġelizzazzjoni Nisranija fit-Tanżanija saret minn missjunarji Agostinjani Portugiżi li waslu ma' Vasco da Gama u ġabu l-Knisja Kattolika fl-1499 f’Zanzibar. Hawnhekk waqqfu kunvent, iżda llimitaw ruħhom għall-assistenza reliġjuża tal-insara Ewropej. Il-missjoni ma dametx wisq minħabba l-oppożizzjoni mill-Musulmani Għarab u spiċċat fl-1698 bil-konkwista tal-gżira mill-Għarab tal-Oman.

It-tieni evanġelizzazzjoni kellha aktar suċċess u tnediet minn tliet kongregazzjonijiet reliġjużi: il-Missirijiet tal-Ispirtu s-Santu, il-Patrijiet il-Bajd u l-patrijiet Benedittini.

Il-Padri tal-Ispirtu s-Santu, taħt it-tmexxija ta' Patri Antoine Horner, kienu l-ewwel li waslu f'Zanzibar fl-1863, u mbagħad marru lejn it-Tanżanija kontinentali, lejn Bagamoyo, fejn fl-1868 fetħu rħula għall-iskjavi meħlusa mill-Ingliżi minn idejn l-iskjavi. Għarab. Fix-​xogħol ta' evanġelizzazzjoni tagħhom, l-​Ispiritani waslu sa fit-​tramuntana sa l-​għoljiet tal-​Muntanja Kilimanjaro. Fl-1862 inħolqot il-Prefettura Appostolika ta' Zanzibar. Mill-2018, il-Knisja Kattolika hija preżenti fit-territorju b'seba' kwartieri ġenerali metropolitani u 28 djoċesi suffragana.

Reliġjon fit-Tanżanija (2020)[immodifika | immodifika s-sors]

• Kristjaneżmu - 61.4%
• Iżlam - 35.2%
• Reliġjonijiet indiġeni - 1.8%
• L-ebda reliġjon - 1.4%
• Reliġjonijiet oħra - 0.2%

Saħħa[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-2012, l-istennija tal-ħajja mat-twelid kienet ta' 61 sena.Ir-rata ta' mortalità għat-tfal taħt il-5 snin fl-2012 kienet 54 għal kull 1,000 twelid ħaj.Ir-rata ta' mortalità materna fl-2013 kienet stmata għal 410 għal kull 100,000. twelid ħaj.​ Prematurità u malarja kienu marbuta fl-2010 bħala l-kawża ewlenija tal-mewt fi tfal taħt il-5 snin.​ Il-kawżi ewlenin l-oħra tal-mewt għal dawn it-tfal kienu, f'ordni dixxendenti, malarja, dijarea, HIV u ħosba.

Il-malarja fit-Tanżanija tikkawża mewt u mard u għandha "impatt ekonomiku enormi." Fl-2008, kien hemm madwar 11.5 miljun każ ta' malarja klinika. Fl-2007-08, il-prevalenza tal-malarja fost it-tfal ta' bejn 6 xhur u 5 snin kienet l-ogħla fir-reġjun ta' Kagera (41.1%), fuq ix-xatt tal-punent tal-Lag Victoria, u l-inqas fir-reġjun ta' Arusha (0.1%).

Skont l-Istħarriġ Demografiku u tas-Saħħa tat-Tanżanija tal-2010, 15 % tan-nisa Tanżanjani kienu għaddew minn mutilazzjoni ġenitali femminili (FGM) u 72 % tal-irġiel Tanżanjani kienu ġew ċirkonċiżi. L-FGM hija l-aktar komuni fir-reġjuni ta' Manyara, Dodoma, Arusha u Singida, u ma teżistix f'Zanzibar.Il-prevalenza taċ-ċirkonċiżjoni maskili kienet ta' aktar minn 90 % fil-Lvant (ir-reġjuni ta' Dar es Salaam, Pwani u Morogoro), fit-Tramuntana (ir-reġjuni ta' Kilimanjaro, Tanga, Arusha u Manyara) u ċentrali (ir-reġjuni ta' Dodoma u Singida), u inqas minn 50 % biss fiż-żona tal-għoljiet tan-Nofsinhar (reġjuni ta' Mbeya, Iringa u Rukwa).

Dejta mill-2012 wriet li 53 % tal-popolazzjoni użat sorsi mtejba tal-ilma tax-xorb (definit bħala sors li “min-natura tal-kostruzzjoni u d-disinn tiegħu, x'aktarx li jipproteġi s-sors minn kontaminazzjoni minn barra, partikolarment mill-ippurgar tal-materja”) u 12 % użaw faċilitajiet sanitarji mtejba (definiti bħala faċilitajiet li "x'aktarx jisseparaw b'mod iġjeniku l-ħmieġ tal-bniedem mill-kuntatt uman", iżda li ma jinkludux faċilitajiet kondiviżi ma' djar oħra jew miftuħa għall-użu pubbliku).

Xjenza u Teknoloġija[immodifika | immodifika s-sors]

L-ewwel "Politika Nazzjonali tax-Xjenza u t-Teknoloġija" tat-Tanżanija ġiet adottata fl-1996. L-għan tad-dokument tal-gvern "Vision 2025" (1998) kien li "tittrasforma l-ekonomija f'ekonomija b'saħħitha, reżiljenti u kompetittiva, appoġġjata mix-xjenza u t-teknoloġija." " Taħt l-umbrella tal-inizjattiva "One UN", id-dipartimenti u l-aġenziji tal-gvern tat-Tanżanija fformulaw serje ta' proposti fl-2008 biex jirrevedu l-"Politika Nazzjonali tax-Xjenza u t-Teknoloġija". Il-baġit totali tar-riforma, ta' 10 miljun dollaru, kien iffinanzjat mill-fond "One UN" u sorsi oħra. Il-UNESCO appoġġjat l-integrazzjoni tax-xjenza, it-teknoloġija u l-innovazzjoni fl-"Istrateġija Nazzjonali għat-Tkabbir u Tnaqqis tal-Faqar" il-ġdida għall-kontinent u Żanzibar, jiġifieri Mkukuta II u Mkuza II, ukoll fil-qasam tat-turiżmu.

Il-politika xjentifika riveduta tat-Tanżanija ġiet ippubblikata fl-2010. Titolu "Politika Nazzjonali ta' Riċerka u Żvilupp", tirrikonoxxi l-ħtieġa li jittejjeb il-proċess ta' prijoritizzazzjoni tal-kapaċitajiet ta' riċerka, tiżviluppa kooperazzjoni internazzjonali f'oqsma strateġiċi ta' riċerka u żvilupp, u ttejjeb l-ippjanar tar-riżorsi umani. Jipprovdi wkoll għall-ħolqien ta' Fond Nazzjonali għar-Riċerka. Din il-politika, min-naħa tagħha, ġiet riveduta fl-2012 u fl-2013.109​

Fl-2010, it-Tanżanija ddedikat 0.38% tal-PGD għar-riċerka u l-iżvilupp. Il-medja dinjija fl-2013 kienet 1.7% tal-PGD. It-Tanżanija kellha 69 riċerkatur (f'numru ta' kapijiet) għal kull miljun abitant fl-2010. Fl-2014, it-Tanżanija kellha 15-il pubblikazzjoni għal kull miljun abitant f'ġurnali katalogati internazzjonalment, skont it-Thomson Reuters Web of Science (Science Citation Index Expanded). Il-medja għall-Afrika sub-Saħarjana kienet ta' 20 pubblikazzjoni għal kull miljun abitant u l-medja dinjija kienet ta' 176 pubblikazzjoni għal kull miljun abitant. It-Tanżanija kklassifikat fis-90 post fl-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali fl-2021, minn 97 post fl-2019.

Kultura[immodifika | immodifika s-sors]

Etniċitajiet[immodifika | immodifika s-sors]

Mill-mitt jew aktar grupp etniku tat-Tanżanija, il-maġġoranza huma ta 'oriġini Bantu. L-influwenza Għarbija fuq il-gżejjer ta' Zanzibar u Pemba hija evidenti fin-nies tagħha, taħlita ta' Sirazis (ta' oriġini Iranjana), Għarab, Komorjani (oriġinarjament mill-Gżejjer Komoros) u Bantu (il-grupp etniku predominanti).

Il-popolazzjoni Ażjatika tikkostitwixxi minoranza sinifikanti, speċjalment fl-ibliet. L-Ewropej (dixxendenti jew espatrijati) jiffurmaw minoranza iżgħar u huma prinċipalment ikkonċentrati f'Dar es Salaam. Il-maġġoranza tal-abitanti li ma jikkorrispondux mal-Bantu, jappartjenu għall-Maasai (li l-lingwa tagħhom hija Nilotic), u jimlaw iż-żona tal-grigal tal-pajjiż.

Mużika[immodifika | immodifika s-sors]

l-mużika u ż-żfin tat-Tanżanija jiddominaw ħafna mill-Afrika tal-Lvant. Qawwija fir-ritmu u famuż għall-lirika catching tagħha, il-ħoss tat-Tanżanjan Swaħili jinżamm ħaj mid-dinja b'saħħitha tal-mużika band u żfin. Remmy Ongala huwa l-iktar isem magħruf barra l-pajjiż.

F'Zanzibar tinsab il-qalba tat-tradizzjoni poetika u mużikali notevoli magħrufa bħala taraab. L-alla ta' dan l-istil li jiġbed, Siti Bint Saad, kienet l-ewwel kantanta Afrikana li għamlet reġistrazzjonijiet sa mill-1928.

Freddie Mercury, il-kantant leġġendarju tal-grupp Queen, twieled u qatta' l-ewwel snin ta' ħajtu fil-pajjiż.

Gastronomija[immodifika | immodifika s-sors]

M'hemm l-ebda differenza dixxernibbli bejn l-ikel Kenjan u Tanżanjan. Bħal fil-Kenja, il-choma (laħam grilled) infirex kullimkien, speċjalment fir-ristoranti bis-servizz tal-bar.

Madankollu, il-kosta, tul il-gżejjer ta' Zanzibar u Pemba, toffri għażla deċenti ta' platti tradizzjonali bbażati fuq il-frott tal-baħar Swaħili. Ix-xarba nazzjonali hija l-birra Safari Lager, u l-likur lokali jista' jiġi definit bħala taħlita ta' rum abjad letali: konyagi.

Letteratura[immodifika | immodifika s-sors]

Il-kultura letterarja tat-Tanżanija hija primarjament orali.Il-forom letterarji orali ewlenin jinkludu rakkonti folkloristiċi, poeżiji, riddles, proverbji u kanzunetti.Il-biċċa l-kbira tal-letteratura orali rreġistrata fit-Tanżanija hija bis-Swaħili, għalkemm kull waħda mil-lingwi tal-pajjiż Għandha t-tradizzjoni orali tagħha stess Il-letteratura orali tal-pajjiż ilha tonqos minħabba t-tkissir tal-istruttura soċjali multiġenerazzjonali, li tagħmel it-trażmissjoni tal-letteratura orali diffiċli, u minħabba li ż-żieda fil-modernizzazzjoni kienet akkumpanjata minn żvalutazzjoni tal-letteratura orali.

Kotba fit-Tanżanija ħafna drabi huma għaljin u diffiċli biex jinkisbu. Il-biċċa l-kbira tal-letteratura tat-Tanżanija hija bis-Swahili jew bl-Ingliż. Ċifri ewlenin fil-letteratura miktuba tat-Tanżanija jinkludu Shaaban Robert (meqjus bħala missier il-letteratura Swaħili), Muhammed Saley Farsy, Faraji Katalambulla, Adam Shafi Adam, Muhammed Said Abdalla, Peter K. Palangyo, Said Ahmed Mohammed Khamis, Mohamed Suleiman Mohamed, Euphrase Kezilahabi, Gabriel Ruhumbika, Ebrahim Hussein, May Materru Balisidya, Fadhy Mtanga, Abdulrazak Gurnah u Penina O .Mlama.

Xi awturi Tanżanijani jiktbu bl-Ingliż u mhux bis-Swahili. L-ewwel rumanz Tanżanjan ippubblikat bl-Ingliż kien Dying in the Sun (1968), ta' Peter Palangyo, meqjus bħala wieħed mill-aktar xogħlijiet li jispikkaw tal-moderniżmu Afrikan ta' dak iż-żmien.

Is-sena ta' wara, ir-rumanzier u akkademiku Gabriel Ruhumbika ppubblika Village in Uhuru. Kittieba oħra bil-lingwa Ingliża huma l-kittieb tal-istejjer qosra Marti Mollel.

Fl-2021, il-kittieb Ingliż Abdulrazak Gurnah, imwieled fl-1948 fis-Sultanat ta' Zanzibar u emigra lejn ir-Renju Unit fl-1960, irċieva l-Premju Nobel għal-Letteratura.In-rumanzi tiegħu miktuba bl-Ingliż jesploraw “l-impatt tal-kolonjaliżmu fuq l-identità tal-Afrika tal-Lvant u l- esperjenzi ta' refuġjati meta jkunu mġiegħla jfittxu dar x'imkien ieħor. Ir-rumanzi tiegħu kienu diġà ġew magħżula għall-Premju Booker u l-Premju tal-Kittieba tal-Commonwealth. Ix-xogħlijiet l-aktar magħrufa tiegħu jinkludu Paradise (1994), Desertion (2005) u Afterlives (2020).

Sports[immodifika | immodifika s-sors]

Il-futbol hu popolari afna madwar il-pajji L-aktar klabbs popolari tal-futbol professjonali f’Dar es Salaam huma Young Africans F.C. u Simba S.C. Il-Federazzjoni tal-Futbol tat-Tanzanija hija l-korp governattiv tal-futbol fil-pajjiż.

Sports popolari oħra huma basketball, netball, boxing, volleyball, atletika u rugby.Il-Kunsill Nazzjonali tal-sport, magħruf ukoll bħala Baraza la Michezo la Taifa, huwa l-korp li jirregola l-isport fil-pajjiż, li jirrapporta lill-Ministeru tal-Informazzjoni, Żgħażagħ, Sports u Kultura.​

Filbert Bayi u Suleiman Nyambui rebħu medalji tal-atletika fl-Olimpjadi tas-Sajf 1980. It-Tanzanija tikkompeti fil-Logħob tal-Commonwealth u l-Kampjonati Afrikani tal-Atletika.

Il-futbol jintlagab mal-pajji kollu, u l-partitarji jinqasmu bejn klabbs kbar.Il-futbol hu l-aktar sport li jintlagab fit-Tan]ija, minkejja r-ri]ultati umli miksuba mit-tim nazzjonali. Sal-lum, huma qatt ma kkwalifikaw għat-Tazza tad-Dinja tal-FIFA, iżda pparteċipaw fit-Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani darbtejn, fl-1980 u fl-2019. Fiż-żewġ okkażjonijiet spiċċaw l-aħħar fil-grupp tagħhom.

Il-basketball jintlagħab ukoll, iżda prinċipalment fl-armata u fl-iskejjel. Hasheem Thabeet huwa plejer ta' oriġini Tanżanjana għall-Oklahoma City Thunder, l-ewwel Tanżanjan li lagħab fl-NBA. Il-cricket huwa sport li qed jikber malajr fit-Tanżanija wara li fl-2008 ospita r-raba’ diviżjoni tal-ICC Cricket League; it-tim nazzjonali temm it-tournament b’reb[a.

Ir-rugby huwa sport minuri fit-Tanżanija. It-Tanżanija issa għandha tim nazzjonali, li qabel kien parti mit-tim tal-Afrika tal-Lvant, iżda maqsum. Sport ieħor minuri iżda li qed jisplodu fit-Tanżanija inklużi l-baseball u s-softball. Il-baseball tat-Tanżanija ġie introdott mis-Sur Shinya Tomonari, nazzjonalista Ġappuniż u president tal-Assoċjazzjoni tal-Ħbieb tal-Baseball Afrikan (AFAB), f'Jannar 2012. Minn dakinhar, dan l-isport intlagħab ta' spiss f'diversi skejjel sekondarji fil-pajjiż u n-numru. ta' studenti parteċipanti qed ikompli jiżdied.

Fit-12 ta' Mejju, 2014, l-Assoċjazzjoni tal-Baseball u s-Softball tat-Tanzanija (TaBSA) ġiet stabbilita u rreġistrata bħala l-Assoċjazzjoni Nazzjonali tal-Isport (NSA) responsabbli għall-amministrazzjoni, il-kondotta, il-kontroll, l-iżvilupp u l-promozzjoni tal-isport tal-baseball fit-Tanżanija, kif u kif rikonoxxut mill-Kunsill Nazzjonali tal-Isport (NSC), l-Assoċjazzjoni Afrikana tal-Baseball u s-Softball (ABSA) u l-Konfederazzjoni Dinjija tal-Baseball u s-Softball, il-Federazzjoni Internazzjonali tal-sport.

Data[immodifika | immodifika s-sors]

Motto: Uhuru na Umoja (Swaħili: "Libertà u Unità"); Innu: Mungu ibariki Afrika (Swaħili: "Alla jbierek l-Afrika"); Kapitali: Dodoma1 (6°11′01″S 35°44′46″E); L-aktar belt popolata: Dar es-Salam1 (6°48′58″S 39°16′49″E); Lingwi Uffiċjali: Swaħili u Ingliż; Gentilicio: Tanzanian, -na; Forma ta' Gvern: Repubblika Presidenzjali b'partit eġemoniku, President: Samia Suluhu; Prim Ministru: Kassim Majaliwa; Korp Leġiżlattiv: Assemblea Nazzjonali tat-Tanżanija; Indipendenza mir-Renju Unit: Tanganyika (9 ta' Diċembru, 1961), Zanzibar (10 ta' Diċembru, 1963), Unjoni (26 ta' April, 1964); Żona (31 pożizzjoni): 947 3003​ km²; Ilma (%): 6.2%; Fruntieri: 4161 km; Kosta: 1424 km; L-Ogħla Punt: Mount Kibo; Popolazzjoni (it-22 pożizzjoni) Stima (2023): 67,438,110 abitant, Densità: 63 abitant/km²; PGD ​​(PPP) (72nd Rank) (2023): Tkabbir $227.725 biljun​, Per capita: Tkabbir $3.5955​; HDI (2021): Tkabbir 0.5496​ (160th) - Baxx; Munita: Shilling Tanżanjan (TZS); Żona tal-Ħin: EAT (UTC +3); Kodiċi ISO: 834/TZA/TZ; Dominju tal-Internet .tz; Prefiss tat-telefon: +255; Prefiss tar-Radju: 5HA-5IZ; Kodiċi IOC: TAN; Sħubija: NU, UA, Commonwealth; 1↑ Dodoma hija l-kapitali uffiċjali, Dar es Salaam għadha l-kapitali de facto.

a • d • m Stati membri tal-Commonwealth tan-Nazzjonijiet

Afrika t'Isfel · Antigwa u Barbuda · Awstralja · Baħamas · Bangladexx · Barbados · Beliże · Botswana · Brunej · Ċipru · Dominika · Fiġi · Ġamajka · Gana · Grenada · Gujana · Gżejjer Solomon · Indja · Kamerun · Kanada · Kenja · Kiribati · Lesoto · Malawi · Malażja · Malta · Mawrizju · Możambik · Namibja · Nawru · New Zealand · Niġerja · Pakistan · Papwa Gwinea l-Ġdida · Renju Unit · Saint Kitts u Nevis · Santa Luċija · Saint Vincent u l-Grenadini · Samoa · Seychelles · Sierra Leone · Singapor · Sri Lanka · Sważiland · Tanżanija · Tonga · Trinidad u Tobago · Tuvalu · Uganda · Vanwatu · Żambja

a • d • m Pajjiżi fl-Afrika

Afrika t'Isfel · Alġerija · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Ċad · Eritrea · Etjopja · Eġittu · Ġibuti · Gabon · Gambja · Gana · Ginea · Ginea Bissaw · Ginea Ekwatorjali · Kamerun · Kap Verde · Kenja · Komoros · Kosta tal-Avorju · Lesoto · Liberja · Libja · Madagaskar · Malawi · Mali · Marokk · Mawritanja · Mawrizju · Możambik · Namibja · Niġer · Niġerja · Rwanda · Repubblika Ċentru-Afrikana · Repubblika Demokratika tal-Kongo · Repubblika tal-Kongo · Saħara tal-Punent · São Tomé u Príncipe · Senegal · Seychelles · Sierra Leone · Somalja · Sudan · Sudan t'Isfel · Sważiland · Tanżanija · Togo · Tuneżija · Uganda · Żambja · Żimbabwe

1. ^ Tanzania Safari