02009L0148 — PL — 26.07.2019 — 001.001

---

Dokument ten służy wyłącznie do celów informacyjnych i nie ma mocy prawnej. Unijne instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego treść. Autentyczne wersje odpowiednich aktów prawnych, włącznie z ich preambułami, zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i są dostępne na stronie EUR-Lex. Bezpośredni dostęp do tekstów urzędowych można uzyskać za pośrednictwem linków zawartych w dokumencie

►B	DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/148/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (wersja ujednolicona) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 330 z 16.12.2009, s. 28)

zmieniona przez:

		Dziennik Urzędowy
		nr	strona	data
►M1	ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/1243 z dnia 20 czerwca 2019 r.	L 198	241	25.7.2019

---

▼B

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/148/WE

z dnia 30 listopada 2009 r.

w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy

(wersja ujednolicona)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Artykuł 1

1.  Niniejsza dyrektywa ma na celu ochronę pracowników przed zagrożeniem dla zdrowia, łącznie z zapobieganiem takiemu zagrożeniu wynikającemu lub mogącemu wynikać z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy.

Określa ona dopuszczalną wartość tego narażenia oraz inne szczegółowe wymagania.

2.  Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich do stosowania lub wprowadzania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, zapewniających większą ochronę pracowników, w szczególności dotyczących zastępowania azbestu innymi, mniej szkodliwymi substytutami.

Artykuł 2

Na użytek niniejszej dyrektywy „azbest” oznacza następujące włókniste krzemiany:

Artykuł 3

1.  Niniejszą dyrektywę stosuje się do prac, w czasie których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

2.  W przypadku jakichkolwiek prac, w czasie których możliwe jest wystąpienie ryzyka narażenia na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest, ryzyko to należy ocenić, biorąc pod uwagę rodzaj i stopień narażenia pracowników na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

3.  Pod warunkiem że narażenie pracownika jest sporadyczne i o niskiej intensywności oraz jeżeli z rezultatów oceny ryzyka, o której mowa w ust. 2, jasno wynika, że dopuszczalna granica narażenia na działanie azbestu nie będzie przekroczona w powietrzu w obszarze pracy, można nie stosować art. 4, 18 i 19, jeśli praca obejmuje:

4.  Państwa członkowskie, po konsultacji z partnerami społecznymi zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką, wydają praktyczne wskazówki dotyczące określania narażenia sporadycznego i o niskiej intensywności, o którym mowa w ust. 3.

5.  Ocena, o której mowa w ust. 2, konsultowana jest z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie i podlega weryfikacji, jeżeli zachodzi podejrzenie, że ocena ta jest nieprawdziwa lub gdy nastąpiła znacząca zmiana warunków pracy.

Artykuł 4

1.  Z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się środki, o których mowa w ust. 2–5.

2.  Prace, o których mowa w art. 3 ust. 1, muszą być objęte systemem powiadamiania zarządzanym przez odpowiedzialny organ państwa członkowskiego.

3.  Pracodawca przedstawia informacje, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialnemu organowi państwa członkowskiego przed rozpoczęciem pracy zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi.

Informacja ta musi zawierać co najmniej krótki opis:

4.  Pracownicy lub ich przedstawiciele w przedsiębiorstwach lub zakładach mają zgodnie z ustawodawstwem krajowym dostęp do dokumentów, o których mowa w ust. 2, objętych systemem powiadamiania, dotyczących ich przedsiębiorstwa lub zakładu.

5.  Każdorazowo, gdy zmiana warunków pracy może spowodować znaczny wzrost narażenia na działanie pyłu azbestowego lub materiałów zawierających azbest, wymagane jest dokonanie nowego powiadomienia.

Artykuł 5

Nakładanie azbestu przez rozpylanie oraz metody pracy obejmujące stosowanie materiałów izolacyjnych lub izolujących dźwiękowo o małej gęstości (poniżej 1 g/cm3) zawierających azbest są zabronione.

Bez uszczerbku dla stosowania innych przepisów wspólnotowych w sprawie wprowadzania do obrotu i używania azbestu, zakazane są prace, które narażają pracowników na działanie włókien azbestowych podczas wydobywania azbestu lub podczas produkcji i przetwarzania wyrobów azbestowych albo wyrobów zawierających celowo dodany azbest, z wyjątkiem obróbki i usuwania materiałów powstających z rozbiórki i usuwania azbestu.

Artykuł 6

Przy wszystkich pracach, o których mowa w art. 3 ust. 1, narażenie pracowników na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest na stanowisku pracy należy obniżyć do minimum, a w każdym przypadku poniżej dopuszczalnej wartości określonej w art. 8, w szczególności poprzez zastosowanie się do następujących wskazań:

Artykuł 7

1.  Regularne pomiary stężenia włókien azbestowych w powietrzu na stanowisku pracy wykonywane są w zależności od wyników wstępnej oceny ryzyka oraz w celu zapewnienia przestrzegania dopuszczalnej wartości określonej w art. 8.

2.  Pobieranie próbek musi odzwierciedlać indywidualne narażenie pracownika na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

3.  Pobieranie próbek jest przeprowadzane po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwach lub w zakładach.

4.  Pobieranie próbek jest dokonywane przez odpowiednio wykwalifikowane osoby. Pobrane próbki są następnie analizowane, zgodnie z ust. 6, w laboratoriach wyposażonych odpowiednio do liczenia włókien.

5.  Pobieranie próbek musi trwać przez taki okres, aby można ustalić reprezentatywne narażenie dla 8-godzinnego okresu odniesienia (jednej zmiany) za pomocą pomiaru albo średnio ważonych obliczeń.

6.  O ile jest to możliwe, liczenie włókien jest dokonywane przy pomocy mikroskopu z kontrastem fazowym (PCM) zgodnie z metodą zalecaną w 1997 r. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) ( 3 ) lub inną metodą dającą równorzędne wyniki.

Przy pomiarach stężenia azbestu w powietrzu, o których mowa w ust. 1, uwzględniane są tylko włókna o długości większej niż 5 mikrometrów, szerokości mniejszej niż 3 mikrometry i stosunku długości do szerokości większym niż 3:1.

Artykuł 8

Pracodawcy zapewniają, aby żaden pracownik nie był narażony na działanie azbestu unoszącego się w powietrzu w stężeniu przekraczającym 0,1 włókna na cm3 jako średnia ważona w przeliczeniu na 8-godzinny okres odniesienia (TWA).

▼M1 —————

▼B

Artykuł 10

1.  W przypadku przekroczenia dopuszczalnej wartości określonej w art. 8 ustala się przyczyny przekroczenia oraz możliwie jak najszybciej podejmuje się właściwe działania zmierzające do poprawy sytuacji.

Nie można kontynuować pracy w obszarze objętym przekroczeniem do czasu podjęcia odpowiednich działań mających na celu ochronę narażonych pracowników.

2.  W celu sprawdzenia efektywności działań, o których mowa w ust. 1 akapit pierwszy, natychmiast przeprowadza się kolejne oznaczenia poziomu stężeń azbestu w powietrzu.

3.  Jeśli narażenia pracownika na działanie azbestu nie można ograniczyć innymi sposobami i przestrzeganie dopuszczalnej wartości narażenia wymaga stosowania indywidualnych środków ochrony układu oddechowego, nie może to być sytuacja stała i ogranicza się ją do absolutnego minimum w odniesieniu do każdego pracownika. W trakcie prac, które wymagają używania takich środków ochrony, zapewniane są przerwy w pracy odpowiednie do warunków fizycznych i klimatycznych oraz, tam gdzie ma to zastosowanie, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwach, zgodnie z krajowymi przepisami i praktyką.

Artykuł 11

Przed rozpoczęciem prac rozbiórkowych lub konserwacyjnych pracodawcy podejmują, jeśli to wskazane ze względu na informacje uzyskane od właścicieli budynków, wszelkie niezbędne kroki w celu identyfikacji materiałów mogących zawierać azbest.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do obecności azbestu w materiale lub konstrukcji przestrzegane są odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy.

Artykuł 12

W przypadku prac, takich jak rozbiórka, usuwanie, naprawy lub konserwacja, co do których można przewidzieć, że dopuszczalna wartość określona w art. 8 zostanie przekroczona pomimo używania środków technicznych ograniczających stężenie azbestu w powietrzu, pracodawca określa działania zmierzające do zapewnienia ochrony pracowników podczas takich prac, a w szczególności zapewnia:

Przed podjęciem takich działań przeprowadzana jest konsultacja z pracownikami lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie w sprawie podejmowanych środków ochronnych.

Artykuł 13

1.  Przed rozpoczęciem robót rozbiórkowych lub przed rozpoczęciem usuwania azbestu lub wyrobów zawierających azbest z budynków, struktur, urządzeń lub instalacji oraz ze statków, sporządza się plan pracy.

2.  Plan pracy, o którym mowa w ust. 1, musi zawierać określenie środków zapewniających bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników na stanowisku pracy.

W planie pracy przewiduje się w szczególności, że:

Na wniosek właściwych organów w planie umieszcza się informacje dotyczące:

3.  Na wniosek właściwych organów plan, o których mowa w ust. 1, musi być im przekazany przed rozpoczęciem przewidywanych prac.

Artykuł 14

1.  Pracodawcy zapewniają odpowiednie szkolenia dla wszystkich pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu zawierającego azbest lub materiałów zawierających azbest. Szkolenia takie muszą być prowadzone w regularnych odstępach czasu i bez ponoszenia kosztów przez pracowników.

2.  Zawartość merytoryczna szkolenia musi być łatwo zrozumiała dla pracowników. Musi ono umożliwiać im zdobycie niezbędnej wiedzy i umiejętności w zakresie prewencji i bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do:

3.  Praktyczne wskazówki dotyczące szkolenia pracowników zajmujących się usuwaniem azbestu są opracowywane na poziomie wspólnotowym.

Artykuł 15

Przed pracami rozbiórkowymi lub usuwaniem azbestu przedsiębiorstwa muszą przedstawić dowody na posiadanie odpowiednich możliwości w tym zakresie. Dowody takie są określane zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

Artykuł 16

1.  W przypadku wszystkich prac, o których mowa w art. 3 ust. 1, i z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się odpowiednie kroki w celu zapewnienia, aby:

2.  Pracownicy nie mogą być obciążani kosztami wynikającymi z realizacji działań wskazanych w ust. 1.

Artykuł 17

1.  W przypadku wszystkich prac, o których mowa w art. 3 ust. 1, podejmuje się odpowiednie środki w celu zapewnienia pracownikom oraz ich przedstawicielom w przedsiębiorstwach lub zakładach uzyskania wystarczających informacji dotyczących:

2.  Oprócz środków, o których mowa w ust. 1, i z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się odpowiednie środki w celu spełnienia następujących warunków:

Artykuł 18

1.  Z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się środki, o których mowa w ust. 2–5.

▼M1

2.  Ocena stanu zdrowia każdego pracownika musi być dostępna, zanim pracownik zostanie narażony na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest w miejscu pracy.

Ocena ta obejmuje szczegółowe badania klatki piersiowej. W załączniku I podane są zalecenia praktyczne, do których państwa członkowskie mogą się odwołać, prowadząc kliniczne badania pracowników. Komisja jest uprawniona do przyjmowania, zgodnie z art. 18a, aktów delegowanych zmieniających załącznik I w celu dostosowania go do postępu technicznego.

Jeżeli w należycie uzasadnionych i wyjątkowych przypadkach związanych z możliwymi w najbliższej przyszłości bezpośrednimi i poważnymi zagrożeniami dla fizycznego zdrowia i bezpieczeństwa pracowników i innych osób, ze względu na szczególnie pilną potrzebę konieczne jest podjęcie działania w bardzo krótkim czasie, do aktów delegowanych przyjmowanych na podstawie niniejszego artykułu ma zastosowanie procedura przewidziana w art. 18b.

Co trzy lata przedstawia się nową ocenę stanu zdrowia, tak długo, jak długo trwa narażenie na działanie azbestu.

Dla każdego pracownika, o którym mowa w akapicie pierwszym, zakłada się kartę zdrowia zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

▼B

3.  W wyniku nadzoru klinicznego, o którym mowa w ust. 2 akapit drugi, lekarz lub organ odpowiedzialny za opiekę medyczną pracowników, zgodnie z prawem krajowym, doradza lub określa indywidualne dla każdego przypadku ewentualne środki ochronne i zapobiegawcze.

Środki te mogą obejmować, w stosownych przypadkach, odsunięcie pracownika od wszelkich prac, przy wykonywaniu których jest on narażony na działanie azbestu.

4.  Pracownikowi przedstawia się informacje i porady dotyczące możliwych badań stanu jego zdrowia po ustaniu narażenia na działanie azbestu.

Lekarz lub organ odpowiedzialny za nadzór medyczny nad pracownikami mogą określić, że nadzór taki musi być kontynuowany po zakończeniu narażenia, tak długo, jak uważa się to za konieczne do zapewnienia zdrowia danych osób.

Tego rodzaju dalszy nadzór jest prowadzony zgodnie z krajowymi przepisami i praktykami.

5.  Pracownik narażony na działanie azbestu lub pracodawca mogą zażądać ponownego przeglądu oceny, o której mowa w ust. 3, zgodnie z ustawodawstwem krajowym.

▼M1

Artykuł 18a

1.  Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.  Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 18 ust. 2, powierza się Komisji na okres pięciu lat od dnia 26 lipca 2019 r. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania uprawnień nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem okresu pięciu lat. Przekazanie uprawnień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu.

3.  Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 18 ust. 2, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

4.  Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa ( 4 ).

5.  Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6.  Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 18 ust. 2 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 18b

1.  Akty delegowane przyjęte w trybie niniejszego artykułu wchodzą w życie niezwłocznie i mają zastosowanie, dopóki nie zostanie wyrażony sprzeciw zgodnie z ust. 2. Przekazując akt delegowany Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, podaje się powody zastosowania trybu pilnego.

2.  Parlament Europejski lub Rada mogą wyrazić sprzeciw wobec aktu delegowanego zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 18a ust. 6. W takim przypadku Komisja uchyla akt natychmiast po powiadomieniu jej przez Parlament Europejski lub Radę o decyzji o sprzeciwie.

▼B

Artykuł 19

1.  Z zastrzeżeniem art. 3 ust. 3, podejmuje się środki, o których mowa w ust. 2, 3 i 4.

2.  Pracodawca musi wprowadzić do rejestru dane wszystkich pracowników wykonujących prace, o których mowa w art. 3 ust. 1, zaznaczając rodzaj i czas trwania danej czynności oraz stopień narażenia poszczególnych pracowników. Lekarz lub organ odpowiedzialny za opiekę medyczną nad pracownikami mają dostęp do tego rejestru. Każdemu pracownikowi udostępnia się dane dotyczące jego osoby. Pracownikom lub ich przedstawicielom w przedsiębiorstwie lub zakładzie udostępnia się anonimowe zbiorcze informacje z rejestru.

3.  Wykaz, o którym mowa w ust. 2, oraz karty zdrowia, o których mowa w art. 18 ust. 2 akapit czwarty, są przechowywane przez co najmniej 40 lat po zakończeniu narażenia zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

4.  Dokumenty, o których mowa w ust. 3, są udostępniane odpowiedzialnemu organowi, w przypadku gdy przedsiębiorstwo kończy swoją działalność, zgodnie z krajowymi przepisami lub praktyką.

Artykuł 20

Państwa członkowskie wprowadzają odpowiednie sankcje, mające zastosowanie w przypadku naruszenia krajowego ustawodawstwa przyjętego stosownie do niniejszej dyrektywy. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Artykuł 21

Państwa członkowskie przechowują rejestr znanych przypadków azbestozy i mezoteliomy.

Artykuł 22

Co pięć lat państwa członkowskie przedkładają Komisji sprawozdanie z praktycznego wykonania niniejszej dyrektywy, w formie odrębnego rozdziału jednolitego sprawozdania, o którym mowa w art. 17a ust. 1, 2 i 3 dyrektywy 89/391/EWG i które stanowi podstawę oceny dokonywanej przez Komisję zgodnie z art. 17a ust. 4 tej dyrektywy.

Artykuł 23

Państwa członkowskie przekazują Komisji teksty przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie, której dotyczy niniejsza dyrektywa.

Artykuł 24

Dyrektywa 83/477/EWG, zmieniona dyrektywami wymienionymi w załączniku II, traci moc, bez naruszenia zobowiązań państw członkowskich odnoszących się do terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w załączniku II część B.

Odesłania do uchylonej dyrektywy traktuje się jako odesłania do niniejszej dyrektywy zgodnie z tabelą korelacji w załączniku III.

Artykuł 25

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 26

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

---

ZAŁĄCZNIK I

Praktyczne wskazówki dotyczące medycznej oceny pracowników, o których mowa w art. 18 ust. 2 akapit drugi

Lekarz lub organ odpowiedzialny za kontrolę zdrowia powinien, w świetle najnowszej dostępnej wiedzy z dziedziny zdrowia zawodowego, podjąć decyzję w sprawie dalszych badań, takich jak: cytologia plwociny, radiografia klatki piersiowej lub tomodensytometria.

---

ZAŁĄCZNIK II

CZĘŚĆ A

Uchylona dyrektywa i wykaz jej kolejnych zmian

(o których mowa w art. 24)

CZĘŚĆ B

Lista terminów transpozycji do prawa krajowego

(o których mowa w art. 24)

---

ZAŁĄCZNIK III

---

( 1 ) Numer w rejestrze Chemical Abstracts Service (CAS).

( 2 ) Dz.U. L 377 z 31.12.1991, s. 20.

( 3 ) Określanie stężenia azbestu unoszącego się w powietrzu. Zalecana metoda, z użyciem mikroskopu z kontrastem fazowym (metoda filtru membranowego). WHO, Genewa 1997 (ISBN 92-4-154496-1).

( 4 ) Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1.