Το "Kingdom of the Planet of the Apes" αποκαλύπτει το μυστικό της επιτυχίας για το franchise

Προειδοποίηση: Αυτό το άρθρο είναι γεμάτο spoilers για το "Kingdom of the Planet of the Apes".

Τι υπέροχη μέρα, όπως λέει και ο Proximus Caesar, γιατί επιτέλους, μετά από τόσα χρόνια αναμονής, το "Kingdom of the Planet of the Apes" προβάλλεται στους κινηματογράφους. Η δέκατη προσθήκη στο αξιοσέβαστο franchise επιστημονικής φαντασίας ξεκίνησε το ταξίδι του στις αίθουσες με μια πολύ θερμή υποδοχή από κοινό και κριτικούς και ένα παγκόσμιο άνοιγμα 129 εκατομμυρίων δολαρίων, αποδεικνύοντας ότι η σειρά των πιθήκων παραμένει ελκυστική για το κοινό, ακόμα και χωρίς τον Caesar του Andy Serkis στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο κεφάλαιο του franchise δια χειρός Wes Ball πρόκειται να ξεκινήσει μια νέα τριλογία, παρόλα αυτά μπορεί να λειτουργήσει άνετα και ως αυτόνομο sequel. H πραγματική πορεία που θα ακολουθήσει η ταινία θα φανεί στις επόμενες εβδομάδες, αλλά όπως φαίνεται μέχρι τώρα τουλάχιστον, το franchise των πιθήκων θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό ακόμα.

Από τη συνεχιζόμενη επιτυχία του franchise, που επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά από τη νεότερη προσθήκη, αναδύεται ένα σημαντικό ερώτημα: πώς το "Planet of the Apes" καταφέρνει να παραμείνει φρέσκο μετά από τόσα χρόνια και τόσα sequel; Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι το "Kingdom" δεν είναι απλά η τέταρτη ταινία της reboot σειράς - υπήρξαν επίσης πέντε ταινίες της πρωτότυπης σειράς που κυκλοφόρησαν τις δεκαετίες του '60 και του '70, δύο spin-off τηλεοπτικές σειρές, καθώς και το remake του Tim Burton το 2001 (θα σας συγχωρήσουμε αν το ξεχάσατε αυτό). Το "Kingdom" φαίνεται να έχει κρύβει μέσα του την απάντηση: η διατήρηση των συγκρούσεων σε ένα σχετικά τοπικό επίπεδο, με μόνο τις συνέπειες να έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις. Ο τρόπος με τον οποίο το franchise εστιάζει σε μικρά, προσωπικά διακυβεύματα για τους εμπλεκόμενους χαρακτήρες του δίνει ένα πλεονέκτημα σε σχέση με πολλούς από τους ανταγωνιστές του και επιτρέπει στη σειρά να εστιάσει στο είδος της επιστημονικής φαντασίας αντί να περάσει σε μια περιοχή blockbuster-ικής δράσης όπως συμβαίνει με άλλες παραγωγές του είδους. Όμως τι ακριβώς συμβαίνει εδώ; Ας ρίξουμε μια ματιά.

Μαϊμουδοδουλειές

Από την κυκλοφορία του "Rise of the Planet of the Apes" του Rupert Wyatt 2011, η reboot σειρά παραμένει ένα από τα πιο αξιόλογα blockbuster που μπορείτε να βρείτε αυτή τη στιγμή. Αν και το "Rise" ξεπεράστηκε αργότερα από τα sequel που το διαδέχθηκαν, εξακολουθεί να είναι μια συμπαγής ταινία επιστημονικής φαντασίας με εξαιρετικά συγκρατημένη αφήγηση. Το σενάριο των Rick Jaffa και Amanda Silver εστιάζει στο δραματικό στοιχείο και παρακολουθεί στενά τις ανθρώπινες (και πιθηκίσιες) που αναπτύσσονται, με τη δράση της ταινίας να μπαίνει στο παιχνίδι μόνο στο τελευταίο τρίτο. Σε μια εποχή που πλημμυρίζουμε από blockbuster δράσης που συχνά, δομούνται σαν τρενάκια του λούνα παρκ, με σταθερά υψηλή ένταση και αδρεναλίνη, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο να ανατρέχεις στο "Rise" και να βλέπεις πως μια ταινία μεγάλου στούντιο ήταν πρόθυμη να κάνει τόση υπομονή. Το "Rise" εμπιστεύεται ότι το κοινό του θα ασχοληθεί με τα βασικά θέματα της ιστορίας και αυτή η εμπιστοσύνη διατηρείται και στα sequel που ακολούθησαν.

Πως η κινηματογραφική σειρά του "Planet of the Apes" παραμένει φρέσκια μετά από τόσα χρόνια;

Οι σύγχρονες προσθήκες του franchise χτύπησαν την κορυφή το 2014, όταν ο Matt Reeves ανέλαβε τα σκηνοθετικά ηνία με το "Dawn of the Planet of the Apes", Χτίζοντας πάνω στους χαρακτήρες πιθήκων που είδαμε στην πρώτη ταινία, το motion capture της Weta Digital εδραιώθηκε και αξιοποιήθηκε πλήρως στο "Dawn" δίνοντας ζωή, όχι μόνο στον Caesar και στους λιγοστούς συμμάχους του, αλλά σε μια ολόκληρη κοινότητα πιθήκων. Η ταινία δίνει αποχρώσεις στο υποστηρικτικό cast των πιθήκων και ζωγραφίζει, με συναισθηματικό βάθος, τη σύγκρουσή τους με έναν ανθρώπινο οικισμό που ζει στα ερείπια του Σαν Φρανσίσκο. Αυτό αναδεικνύεται καλύτερα μέσα από τον ανταγωνιστή της ταινίας, τον Koba του Toby Kebbell. Παρά το τραγικό του παρελθόν και τα πλήρως δικαιολογημένο μίσος του για τους ανθρώπους, ο Koba βγαίνει μπροστά ως επιτιθέμενος σε μια σύγκρουση που τελικά ήταν εντελώς αποφευκτή.

Η εν λόγω σύγκρουση εξελίσσεται εν τέλει σε πόλεμο στο ταιριαστό "War for the Planet of the Apes". Αλλά και πάλι, η ταινία κρατάει την κλίμακα της δράσης σχετικά μικρή. Αν και πρόκειται για μια πολεμική ιστορία, η πραγματική σύγκρουση γίνεται μεταξύ της φυλής του Caesar και ενός μόνο τάγματος, της παραστρατιωτικής οργάνωσης Άλφα Ωμέγα, ενώ η πλοκή εστιάζει κυρίως στην προσπάθεια απελευθέρωσης της φυλής του Caesar από τη φυλακή της οργάνωσης. Σε όλες αυτές τις ταινίες, η αφηγηματική μηχανή τροφοδοτείται από μια σύγκρουση συγκεκριμένη και περιορισμένη, όπου τα μεγαλύτερα θέματα της ταινίας μπορούν να εκφραστούν χωρίς να χρειάζεται να επιβαρύνεται η πλοκή με υπερβολικό exposition ή world-building. Αυτές οι ταινίες διαθέτουν μια στάση αυτοπειθαρχίας που έχει γίνει κάπως σπάνια στο mainstream Χόλιγουντ, και αυτή η τάση συνεχίζεται και στην τελευταία προσθήκη, αν και με ελαφρώς πιο ανάμεικτα αποτελέσματα.

Καλωσήρθατε στο Βασίλειο

Για να μην παρεξηγηθούμε, να ξεκαθαρίσουμε ότι το "Kingdom of the Planet of the Apes" είναι ένα ακόμη αξιόλογο κεφάλαιο στην κινηματογραφική σειρά των Πιθήκων. Η οξυδερκής σκηνοθετική ματιά του Wes Ball φέρνει ένα εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα, η ιστορία παίρνει εκπληκτικές τροπές παρόλο που βρισκόμαστε στην τέταρτη ταινία της reboot σειράς, και ο Ball παίρνει αρκετές δυνατές ερμηνείες από το βασικό cast του (ειδική μνεία στον Kevin Durand ως κύριο κακό Proximus). Αλλά αν το "Kingdom" έχει ένα βασικό ελάττωμα, αυτό είναι ίσως ο πολύ χαλαρός ρυθμός του, με το πρώτο μισό να εξελίσσεται αρκετά αργά χωρίς να βουτά ιδιαίτερα στο δραματικό στοιχείο της πλοκής . Μόλις ο Noa βρει στο βασίλειο του Proximus, η ταινία κλειδώνει για ένα συναρπαστικό δεύτερο μισό, αλλά το μετα-αποκαλυπτικό ταξίδι που κάνει για να φτάσει εκεί είναι χαμηλό σε ένταση και βασίζεται υπερβολικά στην αναβολή μιας αποκάλυψης που θα έπρεπε να είχε γίνει πολύ νωρίτερα.

Αυτή η αποκάλυψη αφορά τη Mae, τον άνθρωπο που συνοδεύει τον Noa στο ταξίδι του, η οποία όπως αποδεικνύεται δεν είναι μια μη ευφυής μουγκή, αλλά αντίθετα παριστάνει ότι δεν μπορεί να μιλήσει. Είναι από μια ομάδα απομονωμένων ανθρώπων που δεν έχασαν ποτέ την ικανότητά τους να μιλούν και ζουν μέσα σε μια υπόγεια δομή. Αυτοί οι άνθρωποι αναζητούν έναν τρόπο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Πρόκειται για μια σπουδαία ανατροπή, την οποία το μάρκετινγκ είχε φροντίσει να κρατήσει κρυφή, αλλά η τόσο μεγάλη καθυστέρηση της, όχι μόνο ρίχνει τον ρυθμό, αλλά δημιουργεί και πολλά ερωτήματα σχετικά με το ποιο ήταν το σχέδιό της. Προφανώς επιλέχθηκε για αυτή την αποστολή μεγάλης σημασίας (μαζί με κάποιους συναδέλφους της που σκοτώθηκαν από τους στρατιώτες του Proximus πριν ξεκινήσει η ταινία), αλλά ο τρόπος με τον οποίο ενεργεί πριν αποκαλύψει τις πραγματικές της δυνατότητες στηρίζεται υπερβολικά στην καλή θέληση και την αυτοθυσία του Noa και του ουρακοτάγκου σύντροφός του Raka που διακινδυνεύουν πολλές φορές τη ζωή τους για να τη σώσουν.

Αυτό το ζήτημα εξασθενεί κυρίως όταν μπαίνουμε στο δεύτερο μισό, όπου η αφήγηση της ταινίας επικεντρώνεται σε μια τοπική σύγκρουση μεταξύ του Proximus, που προσπαθεί να ανοίξει ένα ανθρώπινο θησαυροφυλάκιο γεμάτο στρατιωτική τεχνολογία, και των "καλών", που προσπαθούν να τον σταματήσουν και ταυτόχρονα να ελευθερώσουν την απειχθήσα φυλή του Noa. Όπως με τον Koba στο "Dawn" και τον Συνταγματάρχη του Woody Harrelson στο "War", οι φιλοδοξίες του Proximus και αυτά που προσπαθεί να πετύχει είναι περιορισμένα στον χώρο και στον χρόνο που εξελίσσονται τα γεγονότα της ταινίας. Θα αποτελούσε μελλοντικά κάποια παγκόσμια απειλή αν είχε πρόσβαση σε όπλα και μερικά τανκς; Όχι. Αλλά σίγουρα θα ασκούσε τυραννική δύναμη πάνω στο χωριό που ελέγχει και σε όλους τους χαρακτήρες που βλέπουμε. Είτε αυτό ήταν μια κοινή απόφαση από τους δημιουργούς της ταινίας είτε όχι, είτε όχι, η εστίαση της πλοκής σε συγκεκριμένα στοιχεία είναι αυτή που διατηρεί την αφηγηματική συνοχή και το ενδιαφέρον του θεατή.

Ape-pocalypse Now

Αυτή η προσέγγιση δεν εντοπίζεται συχνά στα σύγχρονα franchise ταινιών. Καθώς οι προϋπολογισμοί των blockbuster αυξάνονται συνεχώς και οι σειρές ταινιών μοιάζουν όλο και λιγότερο με προϊόντα των σκηνοθετών τους, οι συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας έχουν γίνει κανόνας για τις περισσότερες ταινίες του είδους. Οι σούπερ ήρωες προσπαθούν πάντα να σώσουν τον κόσμο (ή το σύμπαν) από όποιον μεγάλο κακό τον απειλεί αυτή την εβδομάδα, και οι χαρακτήρες των blockbuster-ικών παραγωγών συχνά παρακινούνται από θολά ιδανικά που μοιάζουν με άδεια δοχεία που δεν παλεύουν για κάτι πραγματικά χειροπιαστό και ξεκάθαρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα blockbuster είναι έτσι ή ότι δεν υπάρχουν παραγωγές που είναι καλές παρά τα στραβοπατήματα αυτά, αλλά ένας από τους λόγους που το "Planet of the Apes" έχει αγαπηθεί τόσο από κοινό και κριτικούς, συνειδητά ή όχι, είναι ότι ξέρει τι είναι σημαντικό για κάθε μία από τις προσθήκες του. Κάθε ιστορία κρατά τις συγκρούσεις της περιορισμένες σε ένα μικρό πεδίο δράσης, επιτρέποντας μόνο στις συνέπειες να πάρουν πιο ευρεία κλίμακα.

Στο "Rise", ο Caesar και οι φίλοι του απλώς προσπαθούσαν να ξεφύγουν από ένα κακοποιητικό περιβάλλον- δεν είχαν ιδέα ότι αυτό θα οδηγούσε στην εξάπλωση ενός καταστροφικού ιού. Στο "Dawn", η ένοπλη σύγκρουση που ο Koba εξελίσσεται μεταξύ δύο μονάχα αντίπαλων φατριών, μέσα στα όρια μιας πόλης, αλλά αυτό πυροδοτεί έναν μεγαλύτερο πόλεμο εξαιτίας της επαφής του Dreyfus με άλλους στρατιωτικοποιημένους οικισμούς. Στο "War", ο Caesar θέλει απλώς να ελευθερώσει τον λαό του από τα χέρια Συνταγματάρχη και δεν έχει καμία σχέση με τη μετάλλαξη του ιού που κάνει τους ανθρώπους μουγκούς. Και στο "Kingdom", ο Νoa και η Mae προσπαθούν απλώς να εμποδίσουν τον Proximus να αποκτήσει πρόσβαση σε όπλα (και η Mae έχει επίσης μια μυστική αποστολή να αποσπάσει ένα κλειδί αποκρυπτογράφησης που χρειάζεται ο οικισμός της για να αποκτήσει πρόσβαση σε δορυφορική επικοινωνία), με το τέλος της ταινίας να προμηνύει ότι η ευφυής ανθρώπινη κοινωνία θα αρχίσει να ανακάμπτει στον κόσμο που πλέον κυβερνούν οι πίθηκοι.

Η προσκόλληση της σειράς σε μικρά γεγονότα που οδηγούν ακούσια σε εξελίξεις παγκόσμιας κλίμακας είναι ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους το franchise ακολουθεί τις συμβάσεις της κλασικής επιστημονικής φαντασίας. Αυτό είναι λογικό, δεδομένου ότι η αρχική ταινία του 1968 βασίστηκε στο "La Planète des singes", ένα γαλλικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του 1963 του Pierre Boulle. Η διερεύνηση των συνεπειών της τεχνολογικής καινοτομίας και της κοινωνικής κατάρρευσης μέσα από έναν προσωπικό φακό είναι πάντα παρόντα θέματα στο είδος, και οι ταινίες του "Planet of the Apes" παίρνουν το παράδειγμα τους από αυτούς τους δημιουργικούς κανόνες. Σίγουρα, τα γεγονότα που συμβαίνουν είναι από τη φύση τους αποκαλυπτικά, αλλά κανείς στις ταινίες του "Planet of the Apes" δεν αγωνίζεται απλώς για «τη μοίρα της γης» ή κάτι άλλο εξίσου άπιαστο. Αγωνίζονται για τον λαό τους και τα πράγματα που βρίσκονται ακριβώς μπροστά τους. Και όσο η σειρά διατηρεί αυτή την προσέγγιση, πιθανότατα θα απολαμβάνουμε αυτές τις ταινίες για πολύ καιρό ακόμα.