1.   Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε η εθνική τους νομοθεσία να μην παρεμποδίζει αδικαιολόγητα το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας, τη συμμετοχή των καταναλωτών, μεταξύ άλλων, μέσω απόκρισης από την πλευρά της ζήτησης, τις επενδύσεις ιδίως στη μεταβλητή και ευέλικτη παραγωγή ενέργειας, την αποθήκευση ενέργειας ή την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης ή νέων γραμμών διασύνδεσης μεταξύ κρατών μελών, και ώστε οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας να αποτυπώνουν την πραγματική ζήτηση και προσφορά.

2.   Κατά την ανάπτυξη νέων γραμμών διασύνδεσης, τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη τους στόχους διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας τουλάχιστον 15 % για το 2030 όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 στοιχείο δ) σημείο 1) του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999.

3.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι δεν υφίστανται αδικαιολόγητοι φραγμοί εντός της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όσον αφορά την είσοδο στην αγορά, τη λειτουργία στην αγορά και την έξοδο από την αγορά, με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων τις οποίες διατηρούν τα κράτη μέλη σε σχέση με τις τρίτες χώρες.

4.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού βάσει των οποίων οι επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας υπόκεινται σε διαφανείς, αναλογικούς και αμερόληπτους κανόνες, τέλη και αντιμετώπιση, ιδίως όσον αφορά την ευθύνη εξισορρόπησης, την πρόσβαση στις αγορές χονδρικής, την πρόσβαση σε δεδομένα, την αλλαγή προμηθευτή και την τιμολόγηση, καθώς και, όπου αρμόζει, τη χορήγηση αδειών.

5.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά από τρίτες χώρες οι οποίοι δραστηριοποιούνται εντός της εσωτερικής αγοράς συμμορφώνονται με την εφαρμοστέα νομοθεσία της Ένωσης και των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που αφορά την πολιτική για το περιβάλλον και την ασφάλεια.

1.   Οι προμηθευτές είναι ελεύθεροι να καθορίζουν την τιμή στην οποία παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στους πελάτες. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την εξασφάλιση ουσιαστικού ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών.

2.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την προστασία των ενεργειακά φτωχών και ευάλωτων οικιακών πελατών σύμφωνα με τα άρθρα 28 και 29 με μέτρα κοινωνικής πολιτικής ή με άλλα μέτρα εκτός των δημόσιων παρεμβάσεων στον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας.

3.   Κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 1 και 2, τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν δημόσιες παρεμβάσεις όσον αφορά τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε ενεργειακά φτωχούς ή ευάλωτους οικιακούς πελάτες. Οι εν λόγω δημόσιες παρεμβάσεις υπόκεινται στους όρους των παραγράφων 4 και 5.

4.   Οι δημόσιες παρεμβάσεις όσον αφορά τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας:

5.   Κάθε κράτος μέλος που εφαρμόζει δημόσιες παρεμβάσεις όσον αφορά τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με την παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου συμμορφώνεται επίσης με τις διατάξεις του άρθρου 3 παράγραφος 3 στοιχείο δ) και του άρθρου 24 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999, ανεξάρτητα από το εάν το οικείο κράτος μέλος έχει σημαντικό αριθμό νοικοκυριών σε ενεργειακή φτώχεια.

6.   Για το σκοπό μιας μεταβατικής περιόδου προκειμένου να καθιερωθεί αποτελεσματικός ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών για συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και να επιτευχθεί πλήρως αποτελεσματική τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας με βάση την αγορά στην λιανική σύμφωνα με την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν δημόσιες παρεμβάσεις όσον αφορά τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε οικιακούς πελάτες και για πολύ μικρές επιχειρήσεις που δεν επωφελούνται από δημόσιες παρεμβάσεις σύμφωνα με την παράγραφο 3.

7.   Οι δημόσιες παρεμβάσεις σύμφωνα με την παράγραφο 6 πρέπει να συμμορφώνονται με τους όρους που καθορίζονται στην παράγραφο 4 και:

8.   Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τα μέτρα που έχουν λάβει σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 6 εντός ενός μηνός από την έκδοση και μπορούν να τα εφαρμόζουν αμέσως. Η κοινοποίηση συνοδεύεται από επεξήγηση των λόγων για τους οποίους άλλα μέσα δεν μπορούσαν να επιτύχουν επαρκώς τον επιδιωκόμενο στόχο, τον τρόπο με τον οποίο διασφαλίζονται οι απαιτήσεις που ορίζονται στις παραγράφους 4 και 7 και τις επιπτώσεις των κοινοποιηθέντων μέτρων στον ανταγωνισμό. Η κοινοποίηση περιγράφει την έκταση των δικαιούχων, τη διάρκεια των μέτρων και τον αριθμό των οικιακών πελατών που επηρεάζονται από το μέτρο και εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο καθορίστηκε η ρυθμιζόμενη τιμή.

9.   Έως την 1η Ιανουαρίου 2022 και την 1η Ιανουαρίου 2025, τα κράτη μέλη υποβάλλουν στην Επιτροπή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα των δημοσίων παρεμβάσεων σύμφωνα με το παρόν άρθρο, και την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη αποτελεσματικού ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών και τη μετάβαση σε τιμές που βασίζονται στην αγορά. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν ρυθμιζόμενες τιμές σύμφωνα με την παράγραφο 6 υποβάλλουν έκθεση σχετικά με τη συμμόρφωση με τους όρους της παραγράφου 7, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης των προμηθευτών που απαιτείται για την εφαρμογή τέτοιων παρεμβάσεων, καθώς και σχετικά με τον αντίκτυπο των ρυθμιζόμενων τιμών στα οικονομικά των εν λόγω προμηθευτών.

10.   Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, η Επιτροπή επανεξετάζει και υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου με σκοπό την επίτευξη τιμών λιανικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με βάση την αγορά, συνοδευόμενη ή ακολουθούμενη από νομοθετική πρόταση, εφόσον απαιτείται. Η εν λόγω νομοθετική πρόταση μπορεί να περιλαμβάνει καταληκτική ημερομηνία για τις ρυθμιζόμενες τιμές.

1.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την εφαρμογή ενός συστήματος για την πρόσβαση τρίτων στα συστήματα μεταφοράς και διανομής με βάση δημοσιευμένα τιμολόγια, το οποίο ισχύει για όλους τους πελάτες και εφαρμόζεται αντικειμενικά και χωρίς διακρίσεις μεταξύ των χρηστών του συστήματος. Τα κράτη μέλη φροντίζουν ώστε τα εν λόγω τιμολόγια, ή οι μεθοδολογίες που διέπουν τον υπολογισμό τους, να εγκρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 59 προτού τεθούν σε ισχύ, τα δε τιμολόγια αυτά και οι μεθοδολογίες —στην περίπτωση που μόνο μεθοδολογίες εγκρίνονται— να δημοσιεύονται πριν από την έναρξη ισχύος τους.

2.   Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ή διανομής μπορεί να αρνείται την πρόσβαση λόγω έλλειψης δυναμικότητας. Η άρνηση αυτή αιτιολογείται δεόντως, λαμβανομένου ιδίως υπόψη του άρθρου 9, και να βασίζεται σε αντικειμενικά, τεχνικά και οικονομικά αιτιολογημένα κριτήρια. Τα κράτη μέλη ή, όπου τα κράτη μέλη έχουν προβλέψει σχετικά, οι ρυθμιστικές αρχές των εν λόγω κρατών μελών εξασφαλίζουν ότι τα κριτήρια αυτά εφαρμόζονται με συνέπεια και ότι ο χρήστης του συστήματος ο οποίος έχει συναντήσει άρνηση πρόσβασης μπορεί να χρησιμοποιήσει διαδικασία διακανονισμού διαφορών. Οι ρυθμιστικές αρχές μεριμνούν επίσης, όπου ενδείκνυται και στις περιπτώσεις άρνησης της πρόσβασης, προκειμένου ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ή διανομής να παρέχει πληροφορίες για τα μέτρα που θα ήταν αναγκαία για την ενίσχυση του δικτύου. Οι εν λόγω πληροφορίες παρέχονται σε όλες τις περιπτώσεις άρνησης πρόσβασης σε σημεία επαναφόρτισης. Η πλευρά που έχει ζητήσει τη χορήγηση των στοιχείων αυτών μπορεί να επιβαρύνεται με εύλογο τέλος που αντικατοπτρίζει το κόστος της παροχής των εν λόγω πληροφοριών.

3.   Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται επίσης σε ενεργειακές κοινότητες πολιτών που διαχειρίζονται δίκτυα διανομής.

1.   Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε:

2.   Τα κράτη μέλη καθορίζουν τα κριτήρια για τη χορήγηση αδειών κατασκευής απευθείας γραμμών στο έδαφός τους. Τα κριτήρια αυτά είναι αντικειμενικά και αμερόληπτα.

3.   Η δυνατότητα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας με απευθείας γραμμή, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, δεν θίγει τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 6.

4.   Τα κράτη μέλη μπορούν να θέτουν ως προϋπόθεση για την έκδοση άδειας κατασκευής απευθείας γραμμής είτε την άρνηση πρόσβασης στο σύστημα βάσει, οσάκις ενδείκνυται, του άρθρου 6, είτε την κίνηση διαδικασίας επίλυσης διαφορών δυνάμει του άρθρου 60.

5.   Τα κράτη μέλη μπορούν να αρνηθούν τη χορήγηση άδειας κατασκευής απευθείας γραμμής, εάν η χορήγηση της άδειας αντιβαίνει στην εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας βάσει του άρθρου 9. Η άρνηση είναι δεόντως αιτιολογημένη.

1.   Για την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων παραγωγής, τα κράτη μέλη θεσπίζουν διαδικασία χορήγησης αδειών, η οποία ακολουθεί κριτήρια αντικειμενικά, διαφανή και χωρίς διακρίσεις.

2.   Τα κράτη μέλη ορίζουν τα κριτήρια χορήγησης αδειών για την κατασκευή εγκαταστάσεων παραγωγής στο έδαφός τους. Κατά τον προσδιορισμό των κατάλληλων κριτηρίων, τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη:

3.   Τα κράτη μέλη φροντίζουν ώστε να υπάρχουν ειδικές, απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες χορήγησης αδειών για τη μικρή, αποκεντρωμένη ή/και την κατανεμημένη παραγωγή, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη το περιορισμένο τους μέγεθος και τη δυνητική τους σπουδαιότητα.

Τα κράτη μέλη δύνανται να ορίζουν κατευθυντήριες γραμμές για αυτή την ειδική διαδικασία χορήγησης αδειών. Οι ρυθμιστικές αρχές ή άλλες αρμόδιες εθνικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των αρχών σχεδιασμού, εξετάζουν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές και δύνανται να συνιστούν τροποποιήσεις.

Όταν τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει ιδιαίτερες διαδικασίες χρήσης της γης που έχουν εφαρμογή σε μείζονος σημασίας νέα έργα υποδομών στη δυναμικότητα παραγωγής ενέργειας, τα κράτη μέλη περιλαμβάνουν, όπου αρμόζει, την κατασκευή νέας δυναμικότητας παραγωγής στο πεδίο αυτών των διαδικασιών και τις εφαρμόζουν με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις και στο κατάλληλο χρονικό πλαίσιο.

4.   Οι διαδικασίες χορήγησης των αδειών και τα σχετικά κριτήρια δημοσιοποιούνται. Οι αιτούντες ενημερώνονται για τους λόγους τυχόν απόρριψης αίτησης για χορήγηση άδειας. Οι λόγοι πρέπει να είναι αντικειμενικοί, ακριβοδίκαιοι, βάσιμοι και τεκμηριωμένοι. Στους αιτούντες παρέχεται η δυνατότητα προσφυγής.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν, βάσει της θεσμικής τους οργάνωσης και τηρώντας δεόντως την αρχή της επικουρικότητας, ότι, με την επιφύλαξη της παραγράφου 2, οι επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργούν σύμφωνα με τις αρχές της παρούσας οδηγίας, με σκοπό την επίτευξη ανταγωνιστικής, ασφαλούς και περιβαλλοντικώς βιώσιμης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, και δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ των εν λόγω επιχειρήσεων όσον αφορά τα δικαιώματα ή τις υποχρεώσεις τους.

2.   Τηρώντας πλήρως τις οικείες διατάξεις της ΣΛΕΕ, και ιδίως το άρθρο 106, τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, χάριν του γενικού οικονομικού συμφέροντος, υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας οι οποίες μπορεί να αφορούν την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας του εφοδιασμού, την τακτική παροχή, την ποιότητα και τις τιμές παροχής, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης, της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και της προστασίας του κλίματος. Οι υποχρεώσεις αυτές πρέπει να ορίζονται σαφώς, να είναι διαφανείς, αμερόληπτες και επαληθεύσιμες και να διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης στους εθνικούς καταναλωτές. Οι υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας οι οποίες αφορούν τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που καθορίζονται στο άρθρο 5 της παρούσας οδηγίας.

3.   Όταν παρέχεται οικονομική αντιστάθμιση, άλλες μορφές αντιστάθμισης και αποκλειστικά δικαιώματα τα οποία παραχωρεί ένα κράτος μέλος για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου ή για την παροχή καθολικής υπηρεσίας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 27, τούτο γίνεται χωρίς διακρίσεις και με διαφάνεια.

4.   Τα κράτη μέλη, κατά την έ εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, ενημερώνουν την Επιτροπή για όλα τα μέτρα που θεσπίζουν για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων καθολικής υπηρεσίας και παροχής δημόσιας υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του καταναλωτή και του περιβάλλοντος, και για τις πιθανές επιπτώσεις τους στον εθνικό και διεθνή ανταγωνισμό, ανεξαρτήτως του εάν τα μέτρα απαιτούν ή όχι παρέκκλιση από την παρούσα οδηγία. Στη συνέχεια, ενημερώνουν την Επιτροπή ανά διετία σχετικά με κάθε τροποποίηση των εν λόγω μέτρων, ανεξαρτήτως του εάν τα μέτρα αυτά απαιτούν ή όχι παρέκκλιση από την παρούσα οδηγία.

5.   Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να μην εφαρμόσουν τα άρθρα 6, 7 και 8 της παρούσας οδηγίας αν η εφαρμογή τους θα παρεμπόδιζε, από νομική ή πραγματική άποψη, την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που επιβάλλονται στις επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας ως προς το κοινό οικονομικό συμφέρον, και αν η ανάπτυξη των συναλλαγών δεν επηρεάζεται σε βαθμό που να αντιβαίνει προς τα συμφέροντα της Ένωσης. Τα συμφέροντα της Ένωσης περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον ανταγωνισμό όσον αφορά τους πελάτες σύμφωνα με το άρθρο 106 ΣΛΕΕ και την παρούσα οδηγία.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι σε όλους τους τελικούς πελάτες είναι δυνατόν να παρέχεται ηλεκτρική ενέργεια από προμηθευτή, με την επιφύλαξη της συμφωνίας του προμηθευτή, ανεξάρτητα από το κράτος μέλος στο οποίο είναι καταχωρισμένος ο προμηθευτής, εφόσον αυτός τηρεί τις κείμενες διατάξεις εμπορίας και εξισορρόπησης. Από την άποψη αυτή, τα κράτη μέλη λαμβάνουν όλα τα μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι διοικητικές διαδικασίες δεν εισάγουν διακρίσεις εναντίον προμηθευτών που έχουν ήδη καταχωρισθεί σε άλλο κράτος μέλος.

2.   Με την επιφύλαξη των ενωσιακών κανόνων σχετικά με την προστασία των καταναλωτών, ιδίως της οδηγίας 2011/83/ΕΕ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20) και της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου (21), τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες έχουν το δικαίωμα που προβλέπεται στις παραγράφους 3 έως 12 του παρόντος άρθρου.

3.   Οι τελικοί πελάτες έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν σύμβαση με τον προμηθευτή τους, στην οποία καθορίζονται:

Οι όροι πρέπει να είναι δίκαιοι και γνωστοί εκ των προτέρων. Οπωσδήποτε, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να παρέχονται πριν από τη σύναψη ή επιβεβαίωση της σύμβασης. Όταν οι συμβάσεις συνάπτονται με την παρεμβολή κάποιου μεσάζοντα, οι πληροφορίες σχετικά με τα ζητήματα που εκτίθενται στην παρούσα παράγραφο παρέχονται επίσης πριν από τη σύναψη της σύμβασης.

Στους τελικούς πελάτες παρέχεται περίληψη των βασικών όρων της σύμβασης με εμφανή τρόπο και με περιεκτική και απλή διατύπωση.

4.   Οι τελικοί πελάτες ειδοποιούνται δεόντως σχετικά με οποιαδήποτε πρόθεση τροποποίησης των συμβατικών όρων και ενημερώνονται σχετικά με το δικαίωμα τερματισμού της σύμβασης όταν τους απευθύνεται η σχετική ειδοποίηση. Οι προμηθευτές ειδοποιούν τους τελικούς πελάτες τους με διαφανή και κατανοητό τρόπο απευθείας για οποιαδήποτε προσαρμογή της τιμής προμήθειας και για τους λόγους και τις προϋποθέσεις της προσαρμογής, καθώς και το πεδίο εφαρμογής της προσαρμογής, την κατάλληλη χρονική στιγμή και το αργότερο δύο εβδομάδες, και όταν πρόκειται για οικιακούς καταναλωτές, έναν μήνα, πριν τη χρονική στιγμή κατά την οποία η προσαρμογή τίθεται σε ισχύ. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες παραμένουν ελεύθεροι να τερματίσουν τις αντίστοιχες συμβάσεις, εάν δεν αποδέχονται τους νέους συμβατικούς όρους ή τις προσαρμογές της τιμής προμήθειας που τους έχουν κοινοποιηθεί από τον προμηθευτή.

5.   Οι προμηθευτές παρέχουν στους τελικούς πελάτες διαφανείς πληροφορίες σχετικά με τις ισχύουσες τιμές και τιμολόγια, καθώς και τους συνήθεις όρους και προϋποθέσεις όσον αφορά την πρόσβαση και τη χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρικής ενέργειας.

6.   Οι προμηθευτές παρέχον στους τελικούς πελάτες ευρεία επιλογή των μεθόδων πληρωμής. Αυτές οι μέθοδοι πληρωμής δεν πραγματοποιούν αδικαιολόγητες διακρίσεις μεταξύ πελατών. Τυχόν διαφορά στις χρεώσεις σε σχέση με τις μεθόδους πληρωμής ή μεθόδους προπληρωμής είναι αντικειμενική, χωρίς διακρίσεις και αναλογική και δεν υπερβαίνει τα άμεσα έξοδα που βαρύνουν τον δικαιούχο της πληρωμής για τη χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου πληρωμής ή μεθόδου προπληρωμής σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22).

7.   Σύμφωνα με την παράγραφο 6, οι οικιακοί πελάτες, οι οποίοι έχουν πρόσβαση σε συστήματα προπληρωμής, δεν περιέρχονται σε μειονεκτική θέση από τα συστήματα προπληρωμής.

8.   Οι προμηθευτές παρέχουν στους τελικούς πελάτες δίκαιους και διαφανείς γενικούς όρους και προϋποθέσεις οι οποίοι πρέπει να διατυπώνονται σε σαφή και κατανοητή γλώσσα και δεν πρέπει να περιλαμβάνουν μη συμβατικούς φραγμούς στην άσκηση των δικαιωμάτων των πελατών, για παράδειγμα μέσω υπέρμετρης συμβατικής τεκμηρίωσης. Οι πελάτες πρέπει να προστατεύονται από τις αθέμιτες και παραπλανητικές μεθόδους πώλησης.

9.   Οι τελικοί πελάτες δικαιούνται καλό επίπεδο υπηρεσιών και χειρισμό παραπόνων εκ μέρους των προμηθευτών τους. Οι προμηθευτές χειρίζονται τις καταγγελίες με απλό, δίκαιο και έγκαιρο τρόπο.

10.   Οι τελικοί πελάτες, όταν έχουν πρόσβαση σε καθολική υπηρεσία δυνάμει των διατάξεων που θέσπισαν τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 27, ενημερώνονται σχετικά με τα δικαιώματά τους όσον αφορά την καθολική υπηρεσία.

11.   Οι οικιακοί πελάτες ενημερώνονται δεόντως σχετικά με εναλλακτικά μέτρα έναντι της αποσύνδεσης αρκετά πριν από τυχόν προβλεπόμενη αποσύνδεση. Αυτά τα εναλλακτικά μέτρα μπορούν να αναφέρονται σε πηγές στήριξης για την αποφυγή αποσύνδεσης, συστήματα προπληρωμής, ενεργειακούς ελέγχους, υπηρεσίες ενεργειακών συμβούλων, εναλλακτικά σχέδια πληρωμής, συμβουλευτική υπηρεσία διαχείρισης χρέους ή προσωρινές αναστολές αποσύνδεσης, και δεν επιτρέπεται πρόσθετη χρέωση των πελατών που αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο αποσύνδεσης.

12.   Οι τελικοί πελάτες λαμβάνουν τελικό λογαριασμό κλεισίματος, μετά από κάθε αλλαγή προμηθευτή, μέσα σε έξι εβδομάδες από την αλλαγή αυτή.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι το εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο παρέχει τη δυνατότητα στους προμηθευτές να παρέχουν σύμβαση δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες που διαθέτουν έξυπνο μετρητή μπορούν να ζητούν τη σύναψη σύμβασης δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας από τουλάχιστον έναν προμηθευτή και από κάθε προμηθευτή που έχει περισσότερους από 200 000 τελικούς πελάτες.

2.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες έχουν ολοκληρωμένη ενημέρωση από τους προμηθευτές σχετικά με τις ευκαιρίες, το κόστος και τους κινδύνους που συνεπάγεται αυτή η σύμβαση δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας και διασφαλίζουν ότι οι προμηθευτές υποχρεούνται να ενημερώνουν καταλλήλως τους τελικούς πελάτες, επίσης σχετικά με την ανάγκη εγκατάστασης κατάλληλου μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ρυθμιστικές αρχές παρακολουθούν τις εξελίξεις της αγοράς, αξιολογούν τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τα νέα προϊόντα και τις νέες υπηρεσίες, και εξετάζουν τις καταχρηστικές πρακτικές.

3.   Οι προμηθευτές εξασφαλίζουν τη συναίνεση κάθε τελικού πελάτη καλείται προτού ο πελάτης αυτός μεταφερθεί σε σύμβαση δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας.

4.   Για περίοδο τουλάχιστον δέκα ετών αφότου οι συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας καταστούν διαθέσιμες, τα κράτη μέλη ή οι οικείες ρυθμιστικές αρχές, παρακολουθούν και δημοσιεύουν ετήσια έκθεση, για περίοδο τουλάχιστον δέκα ετών αφότου οι συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας καταστούν διαθέσιμες, σχετικά με τις κύριες εξελίξεις των εν λόγω συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων των προσφορών στην αγορά και του αντίκτυπου στους λογαριασμούς των καταναλωτών, ιδίως στο επίπεδο αστάθειας των τιμών.

1.   Η αλλαγή προμηθευτών ή συμμετεχόντων στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση πραγματοποιείται εντός του συντομότερου δυνατού χρονικού διαστήματος. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι πελάτες που επιθυμούν να αλλάξουν προμηθευτές ή συμμετέχοντα στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση, εφόσον τηρούν τους συμβατικούς όρους, δικαιούνται μια τέτοια αλλαγή εντός τριών εβδομάδων κατά μέγιστο από την ημερομηνία της αίτησης. Το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2026, η τεχνική διαδικασία αλλαγής προμηθευτή διαρκεί το πολύ 24 ώρες και είναι δυνατή οποιαδήποτε εργάσιμη ημέρα.

2.   Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε τουλάχιστον οι οικιακοί πελάτες και οι μικρές επιχειρήσεις να μην επιβαρύνονται με οποιοδήποτε τέλος σχετιζόμενο με την αλλαγή προμηθευτή.

3.   Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 2, τα κράτη μέλη δύνανται να επιτρέπουν στους προμηθευτές ή στους συμμετέχοντες στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση να επιβάλλουν στους πελάτες τέλη τερματισμού σύμβασης σε όσους πελάτες καταγγέλλουν οικειοθελώς συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας σταθερής τιμής ορισμένου χρόνου πριν από την λήξη της σύμβασης, υπό τον όρο ότι τα εν λόγω τέλη προβλέπονται από σύμβαση την οποία έχει συνάψει οικειοθελώς ο πελάτης και ότι τα εν λόγω τέλη ανακοινώνονται σαφώς στον πελάτη πριν από τη σύναψη της σύμβασης. Τα εν λόγω τέλη είναι αναλογικά και δεν υπερβαίνουν την άμεση οικονομική ζημία του προμηθευτή ή του συμμετέχοντος στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση λόγω του τερματισμού της σύμβασης από τον πελάτη, περιλαμβανομένου του κόστους τυχόν δεσμοποιημένων επενδύσεων ή υπηρεσιών οι οποίες ήδη παρέχονται στον πελάτη ως μέρος της σύμβασης. Το βάρος της απόδειξης της άμεσης οικονομικής ζημίας επιβαρύνει τον προμηθευτή ή τον συμμετέχοντα στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση και το επιτρεπτό των τελών τερματισμού της σύμβασης παρακολουθείται από την ρυθμιστική αρχή ή οποιαδήποτε άλλη εθνική αρχή.

4.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι το δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή ή συμμετέχοντος στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση παρέχεται στους πελάτες χωρίς διακρίσεις ως προς το κόστος, την προσπάθεια και τον χρόνο.

5.   Οι οικιακοί πελάτες δικαιούνται να συμμετέχουν σε συστήματα μαζικής αλλαγής προμηθευτή. Τα κράτη μέλη εξαλείφουν όλους τους ρυθμιστικούς ή διοικητικούς φραγμούς στη μαζική αλλαγή προμηθευτή παρέχοντας παράλληλα ένα πλαίσιο που εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία στους καταναλωτές έναντι καταχρηστικών πρακτικών.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι όλοι οι πελάτες είναι ελεύθεροι να αγοράζουν και να πωλούν υπηρεσίες ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της σωρευτικής εκπροσώπησης, εξαιρουμένης της προμήθειας, ανεξάρτητα από τη σύμβαση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν συνάψει και από επιχείρηση ηλεκτρικής ενέργειας της επιλογής τους.

2.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι, εάν ο τελικός πελάτης επιθυμεί να συνάψει σύμβαση σωρευτικής εκπροσώπησης, ο τελικός πελάτης μπορεί να το πράξει χωρίς τη συγκατάθεση της επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας του τελικού πελάτη.

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση ενημερώνουν πλήρως τους πελάτες για τους όρους και τις προϋποθέσεις των συμβάσεων που τους προσφέρουν.

3.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν όλα τα συναφή στοιχεία για την απόκριση ζήτησης ή στοιχεία για την παρεχόμενη και την πωλούμενη ηλεκτρική ενέργεια δωρεάν τουλάχιστον μία φορά σε κάθε περίοδο χρέωσης κατόπιν αιτήματος του πελάτη.

4.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα που αναφέρονται στις παραγράφους 2 και 3 παρέχονται στους τελικούς πελάτες χωρίς διακρίσεις ως προς το κόστος, την προσπάθεια ή τον χρόνο. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι πελάτες δεν υποβάλλονται σε τεχνικές και διοικητικές απαιτήσεις, διαδικασίες και χρεώσεις που επιφέρουν διακρίσεις σε βάρος τους από τον προμηθευτή τους, βάσει του εάν έχουν σύμβαση με συμμετέχοντα στην αγορά που δραστηριοποιείται στη σωρευτική εκπροσώπηση.

1.   Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε τουλάχιστον οι οικιακοί πελάτες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις με αναμενόμενη ετήσια κατανάλωση κάτω από 100 000 kWh να έχουν δωρεάν πρόσβαση τουλάχιστον σε ένα εργαλείο σύγκρισης των προσφορών των προμηθευτών, περιλαμβανομένων των προσφορών για συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πελάτες ενημερώνονται για τη διαθεσιμότητα των εργαλείων αυτών από τους λογαριασμούς τους ή από τα έγγραφα που τους συνοδεύουν ή με άλλα μέσα. Τα εργαλεία πληρούν τουλάχιστον τις ακόλουθες απαιτήσεις:

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τουλάχιστον ένα εργαλείο καλύπτει ολόκληρη την αγορά. Όπου η αγορά καλύπτεται από πολλαπλά εργαλεία, τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν το ευρύτερο δυνατό φάσμα προσφορών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να καλύπτουν σημαντικό τμήμα της αγοράς και, εάν οι παρουσιαζόμενες πληροφορίες δεν καλύπτουν πλήρως την αγορά, σαφή σχετική δήλωση, πριν από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων.

2.   Τα εργαλεία που αναφέρονται στην παράγραφο 1 μπορούν να τελούν υπό τη διαχείριση οποιασδήποτε οντότητας, μεταξύ άλλων, ιδιωτικών εταιρειών και δημόσιων αρχών ή φορέων.

3.   Τα κράτη μέλη διορίζουν αρμόδια αρχή υπεύθυνη για την έκδοση των εργαλείων σύγκρισης τα οποία πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στην παράγραφο 1 με σήμα εμπιστοσύνης, και επιφορτισμένη να εξασφαλίζει ότι τα εργαλεία σύγκρισης που φέρουν σήμα εμπιστοσύνης εξακολουθούν να πληρούν τις απαιτήσεις που καθορίζονται στην παράγραφο 1. Η εν λόγω αρχή είναι ανεξάρτητη από τους συμμετέχοντες στην αγορά και τους διαχειριστές των εργαλείων σύγκρισης.

4.   Τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν τα εργαλεία σύγκρισης που αναφέρονται στην παράγραφο 1 να περιλαμβάνουν συγκριτικά κριτήρια σχετικά με τη φύση των υπηρεσιών που παρέχονται από τους προμηθευτές.

5.   Όλα τα εργαλεία σύγκρισης προσφορών των συμμετεχόντων στην αγορά είναι επιλέξιμα για υποβολή αίτησης για σήμα εμπιστοσύνης σύμφωνα με το παρόν άρθρο σε εθελοντική βάση και χωρίς διακρίσεις.

6.   Κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 3 και 5, τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέγουν να μην προβλέπουν την έκδοση σήματος εμπιστοσύνης για τα εργαλεία σύγκρισης όταν υπάρχει δημόσια αρχή ή δημόσιος φορέας που παρέχει εργαλείο σύγκρισης το οποίο πληροί τις απαιτήσεις της παραγράφου 1.

1.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες δικαιούνται να ενεργούν ως ενεργοί πελάτες, χωρίς να υποβάλλονται σε δυσανάλογες ή διακριτικές τεχνικές απαιτήσεις, διοικητικές απαιτήσεις, διαδικασίες και χρεώσεις, και σε τέλη δικτύου που δεν αντανακλούν το κόστος·

2.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ενεργοί πελάτες:

3.   Τα κράτη μέλη μπορούν να έχουν στην εθνική τους νομοθεσία διαφορετικές διατάξεις για τους μεμονωμένους και τους από κοινού δρώντες ενεργούς πελάτες, υπό την προϋπόθεση ότι όλα τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που προβλέπονται στο παρόν άρθρο ισχύουν για όλους τους ενεργούς πελάτες. Κάθε διαφορετική μεταχείριση προς τους από κοινού δρώντες ενεργούς πελάτες πρέπει να είναι αναλογική και δεόντως αιτιολογημένη.

4.   Τα κράτη μέλη τα οποία διαθέτουν ήδη συστήματα που δεν υπολογίζουν χωριστά την ηλεκτρική ενέργεια που τροφοδοτείται στο δίκτυο και την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται από το δίκτυο δεν χορηγούν νέα δικαιώματα βάσει των συστημάτων αυτών μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Όλοι οι πελάτες που υπόκεινται σε υφιστάμενα συστήματα πρέπει ανά πάσα στιγμή να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν νέο λογιστικό σύστημα χωριστά για την ηλεκτρική ενέργεια που τροφοδοτείται στο δίκτυο και την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται από το δίκτυο ως βάση για τον υπολογισμό των τελών δικτύου.

5.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ενεργοί πελάτες που έχουν στην ιδιοκτησία τους εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας:

1.   Τα κράτη μέλη προβλέπουν ευνοϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες πολιτών εξασφαλίζοντας ότι:

2.   Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν στο ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο ότι οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών:

3.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών:

Για τους σκοπούς του στοιχείου ε) του πρώτου εδαφίου, σε περίπτωση που η ηλεκτρική ενέργεια επιμερίζεται, αυτό ισχύει με την επιφύλαξη των εφαρμοστέων τελών δικτύου, τιμολογίων και εισφορών, σύμφωνα με διαφανή ανάλυση κόστους-οφέλους των κατανεμημένων ενεργειακών πόρων που έχει αναπτύξει η εθνική αρμόδια αρχή.

4.   Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να χορηγήσουν στις ενεργειακές κοινότητες πολιτών το δικαίωμα διαχείρισης δικτύου διανομής στην περιοχή λειτουργίας τους και να καθορίσουν τις σχετικές διαδικασίες, με την επιφύλαξη του κεφαλαίου IV και των λοιπών κανόνων και κανονισμών που ισχύουν για τους διαχειριστές συστημάτων διανομής. Όποτε χορηγείται αυτό το δικαίωμα, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών:

1.   Τα κράτη μέλη επιτρέπουν και προωθούν τη συμμετοχή της απόκρισης ζήτησης μέσω σωρευτικής εκπροσώπησης. Τα κράτη μέλη επιτρέπουν στους τελικούς πελάτες, συμπεριλαμβανομένων όσων προσφέρουν απόκριση ζήτησης μέσω σωρευτικής εκπροσώπησης, να συμμετέχουν από κοινού με τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις.

2.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και οι διαχειριστές συστημάτων διανομής, κατά την προμήθεια επικουρικών υπηρεσιών, αντιμετωπίζουν χωρίς διακρίσεις τους συμμετέχοντες στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση της απόκρισης ζήτησης από κοινού με τους παραγωγούς, βάσει των τεχνικών τους δυνατοτήτων.

3.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι το σχετικό ρυθμιστικό τους πλαίσιο περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:

4.   Τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από τις επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας ή από τους συμμετέχοντες τελικούς πελάτες να καταβάλλουν χρηματική αποζημίωση σε άλλους συμμετέχοντες στην αγορά ή στο αντίστοιχο υπεύθυνο για την ισορροπία μέρος, εάν αυτοί οι συμμετέχοντες στην αγορά ή το υπεύθυνο για την ισορροπία μέρος επηρεάζονται άμεσα από την ενεργοποίηση της απόκρισης ζήτησης. Η χρηματική αποζημίωση αυτή δεν δημιουργεί φραγμό για την είσοδο στην αγορά συμμετεχόντων στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση ούτε φραγμό για την ευελιξία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η καταβολή της χρηματικής αποζημίωσης περιορίζεται αυστηρά στην κάλυψη των δαπανών για τους προμηθευτές των συμμετεχόντων πελατών ή του αντίστοιχου υπεύθυνου για την ισορροπία μέρους ως αποτέλεσμα της ενεργοποίησης της απόκρισης ζήτησης. Η μέθοδος υπολογισμού της αποζημίωσης μπορεί να λαμβάνει υπόψη τα οφέλη που προκαλούνται από τους ανεξάρτητους φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης σε άλλους συμμετέχοντες στην αγορά και σε μια τέτοια περίπτωση οι φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης ή οι συμμετέχοντες καταναλωτές μπορεί να απαιτείται να συνεισφέρουν στην εν λόγω αποζημίωση μόνον εάν και στο βαθμό που τα οφέλη για όλους τους προμηθευτές, τους πελάτες και τα αντίστοιχα υπεύθυνα για την ισορροπία μέρη δεν υπερβαίνουν τις άμεσες δαπάνες στις οποίες υποβλήθηκαν. Η μέθοδος υπολογισμού υπόκειται στην έγκριση της ρυθμιστικής αρχής ή άλλης εθνικής αρμόδιας αρχής.

5.   Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι ρυθμιστικές αρχές ή, εφόσον απαιτείται από το οικείο εθνικό νομικό σύστημα, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και οι διαχειριστές συστημάτων διανομής σε στενή συνεργασία με τους συμμετέχοντες στην αγορά και τους τελικούς πελάτες να καθορίζουν τις τεχνικές απαιτήσεις για τη συμμετοχή της απόκρισης ζήτησης σε όλες τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών των εν λόγω αγορών και των τεχνικών δυνατοτήτων της απόκρισης ζήτησης. Οι απαιτήσεις αυτές καλύπτουν τη συμμετοχή φορτίων σωρευτικής εκπροσώπησης.

1.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι λογαριασμοί και οι πληροφορίες τιμολόγησης είναι ακριβείς, κατανοητές, σαφείς, περιεκτικές, φιλικές για τον χρήστη και παρουσιάζονται κατά τρόπο που διευκολύνει τη σύγκριση από τους τελικούς πελάτες. Εάν οι τελικοί πελάτες το ζητήσουν, λαμβάνουν σαφείς και κατανοητές εξηγήσεις για τον τρόπο με τον οποίο προέκυψε ο λογαριασμός τους, ιδίως δε στην περίπτωση που οι λογαριασμοί δεν βασίζονται στην πραγματική κατανάλωση.

2.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες λαμβάνουν δωρεάν όλους τους λογαριασμούς τους και τις πληροφορίες τιμολόγησης.

3.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι προσφέρεται στους τελικούς πελάτες η επιλογή παροχής των λογαριασμών και των πληροφοριών τιμολόγησης με ηλεκτρονικό τρόπο καθώς και ευέλικτες ρυθμίσεις για τις πληρωμές των λογαριασμών.

4.   Εάν η σύμβαση περιλαμβάνει μελλοντική αλλαγή προϊόντος ή τιμής ή έκπτωση, αυτό θα πρέπει να αναγράφεται στον λογαριασμό μαζί με την ημερομηνία κατά την οποία πραγματοποιείται η αλλαγή.

5.   Τα κράτη μέλη ζητούν τη γνώμη των οργανώσεων καταναλωτών όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο να επιφέρουν αλλαγές στις απαιτήσεις περιεχομένου του λογαριασμού.

6.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι λογαριασμοί και οι πληροφορίες τιμολόγησης πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις που καθορίζονται στο παράρτημα I.

1.   Προκειμένου να προωθηθεί η ενεργειακή απόδοση και να ενισχυθεί η θέση των τελικών καταναλωτών, τα κράτη μέλη ή, όταν το κράτος μέλος έχει σχετικά προβλέψει, η ρυθμιστική αρχή, συνιστούν ένθερμα στις επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας και τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά να βελτιστοποιήσουν τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, μεταξύ άλλων, με την προσφορά υπηρεσιών ενεργειακής διαχείρισης, την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων τιμολόγησης, και την εισαγωγή έξυπνων συστημάτων μέτρησης τα οποία είναι διαλειτουργικά ιδίως με συστήματα διαχείρισης της κατανάλωσης ενέργειας και με έξυπνα δίκτυα, σύμφωνα με την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων.

2.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν την εφαρμογή έξυπνων συστημάτων μέτρησης στην επικράτειά τους τα οποία βοηθούν την ενεργό συμμετοχή των καταναλωτών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η εν λόγω εφαρμογή ενδέχεται να υπόκειται σε αξιολόγηση κόστους-οφέλους η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με τις αρχές που καθορίζονται στο παράρτημα II.

3.   Όσα κράτη μέλη προχωρούν στην εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης εγκρίνουν και δημοσιεύουν τις ελάχιστες λειτουργικές και τεχνικές απαιτήσεις των έξυπνων συστημάτων μέτρησης που πρόκειται να εγκατασταθούν στην επικράτειά τους, σύμφωνα με τις διατάξεις που προβλέπονται στο άρθρο 20 και στο παράρτημα II. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα των εν λόγω έξυπνων συστημάτων μέτρησης καθώς και την ικανότητά τους να παρέχουν στοιχεία για τα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης των καταναλωτών. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη λαμβάνουν δεόντως υπόψη τη χρήση κατάλληλων διαθέσιμων προτύπων, συμπεριλαμβανομένων των προτύπων εκείνων που καθιστούν δυνατή τη διαλειτουργικότητα, τις βέλτιστες πρακτικές και τη σημασία της ανάπτυξης έξυπνων δικτύων και της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

4.   Όσα κράτη μέλη προχωρούν στην εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης μεριμνούν ώστε οι τελικοί πελάτες να συνεισφέρουν στις σχετικές δαπάνες της εγκατάστασης με διαφανή και αμερόληπτο τρόπο λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα μακροπρόθεσμα οφέλη για ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Τα κράτη μέλη ή, όταν το κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά, οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές, παρακολουθούν σε τακτική βάση την εν λόγω εγκατάσταση στην επικράτειά τους, με σκοπό την καταγραφή της εξασφάλισης των οφελών για τους καταναλωτές.

5.   Όταν η εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης αξιολογείται αρνητικά, ως απόρροια της αξιολόγησης κόστους-οφέλους που περιγράφεται στην παράγραφο 2, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι η εν λόγω αξιολόγηση επανεξετάζεται τουλάχιστον ανά τέσσερα έτη ή συχνότερα ως απάντηση σε σημαντικές αλλαγές στις υποκείμενες παραδοχές και τις εξελίξεις της τεχνολογίας και της αγοράς. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στις υπηρεσίες της Επιτροπής τα αποτελέσματα της επικαιροποιημένης τους αξιολόγησης κόστους-ωφέλειας, μόλις αυτά καταστούν διαθέσιμα.

6.   Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τα έξυπνα συστήματα μέτρησης ισχύουν για τις μελλοντικές εγκαταστάσεις και τις αντικαταστάσεις παλαιότερων έξυπνων μετρητών. Τα συστήματα έξυπνης μέτρησης που είναι ήδη εγκατεστημένα ή των οποίων η «έναρξη εργασιών» τοποθετείται χρονικά πριν από την 4η Ιουλίου 2019, μπορούν να παραμείνουν σε λειτουργία καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους αλλά, στην περίπτωση έξυπνων συστημάτων μέτρησης που δεν πληρούν τις απαιτήσεις του άρθρου 20 και του παραρτήματος ΙΙ, το αργότερο έως τις 5 Ιουλίου 2031.

Για τον σκοπό της παρούσας παραγράφου, «έναρξη εργασιών» νοείται η έναρξη των εργασιών κατασκευής για την επένδυση είτε η πρώτη δέσμευση της εταιρείας για την παραγγελία εξοπλισμού ή άλλη δέσμευση που καθιστά την επένδυση αμετάκλητη, οποιαδήποτε και αν είναι η πρώτη χρονικά. Η αγορά οικοπέδων και οι προπαρασκευαστικές εργασίες όπως η έκδοση αδειών και η εκπόνηση προκαταρκτικών μελετών σκοπιμότητας δεν θεωρούνται έναρξη εργασιών. Αναφορικά με τις εξαγορές, ως «έναρξη εργασιών» νοείται η χρονική στιγμή της απόκτησης των στοιχείων ενεργητικού που συνδέονται άμεσα με την αποκτηθείσα επιχείρηση·

1.   Όταν η εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης αξιολογείται αρνητικά, ως απόρροια της αξιολόγησης κόστους-οφέλους που περιγράφεται στο άρθρο 19 παράγραφος 2, και όταν η εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης δεν διεξάγεται συστηματικά, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε κάθε τελικός πελάτης να δικαιούται, επιβαρυνόμενος με τις συναφείς δαπάνες, την εγκατάσταση ή, κατά περίπτωση, την αναβάθμιση, κατόπιν αιτήματος και υπό δίκαιους, εύλογους και οικονομικά αποδοτικούς όρους, έξυπνου μετρητή που συμμορφώνεται με τις ακόλουθες απαιτήσεις:

2.   Στο πλαίσιο αιτήματος καταναλωτή για έξυπνο μετρητή δυνάμει της παραγράφου 1, τα κράτη μέλη, ή όταν το κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά, οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές:

1.   Εάν οι τελικοί πελάτες δε διαθέτουν έξυπνους μετρητές, τα κράτη μέλη φροντίζουν ώστε οι τελικοί πελάτες να προμηθευτούν μεμονωμένους συμβατικούς μετρητές οι οποίοι μετρούν με ακρίβεια την πραγματική τους κατανάλωση.

2.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες είναι σε θέση να διαβάζουν εύκολα τις ενδείξεις των συμβατικών μετρητών τους είτε απευθείας είτε έμμεσα μέσω ηλεκτρονικής διεπαφής ή άλλης κατάλληλης διεπαφής.

1.   Κατά τη θέσπιση των κανόνων που αφορούν τη διαχείριση και την ανταλλαγή δεδομένων, τα κράτη μέλη, ή όταν το κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά, οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές καθορίζουν τους κανόνες για την πρόσβαση στα δεδομένα των τελικών πελατών από επιλέξιμα μέρη σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου και του εφαρμοστέου νομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, στα δεδομένα περιλαμβάνονται δεδομένα μέτρησης και κατανάλωσης καθώς και δεδομένα που απαιτούνται για την αλλαγή προμηθευτή από τους τελικούς πελάτες, την απόκριση ζήτησης και λοιπών υπηρεσιών

2.   Τα κράτη μέλη οργανώνουν τη διαχείριση δεδομένων, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική και ασφαλής πρόσβαση στα δεδομένα και ανταλλαγή δεδομένων, καθώς και η προστασία των δεδομένων και η ασφάλεια των δεδομένων.

Ανεξάρτητα από το μοντέλο διαχείρισης δεδομένων που εφαρμόζεται σε κάθε κράτος μέλος, τα αρμόδια για τη διαχείριση δεδομένων μέρη παρέχουν πρόσβαση στα δεδομένα του τελικού πελάτη σε κάθε επιλέξιμο μέρος σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1. Τα επιλέξιμα μέρη πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους τα ζητούμενα δεδομένα χωρίς διακρίσεις και ταυτόχρονα. Η πρόσβαση στα δεδομένα πρέπει να είναι εύκολη και οι σχετικές διαδικασίες πρέπει να καθίστανται δημόσια διαθέσιμες.

3.   Οι κανόνες για την πρόσβαση σε δεδομένα και την αποθήκευση δεδομένων, για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας συμμορφώνονται με το αντίστοιχο δίκαιο της Ένωσης.

Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που διενεργείται στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας διενεργείται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679.

4.   Τα κράτη μέλη, ή όταν το κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά, οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές χορηγούν άδειες και πιστοποιούν ή, κατά περίπτωση, εποπτεύουν τα μέρη που διαχειρίζονται δεδομένα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα εν λόγω μέρη συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας.

Με την επιφύλαξη των καθηκόντων των υπευθύνων προστασίας δεδομένων δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, τα κράτη μέλη δύνανται να αποφασίσουν να απαιτούν από τα μέρη που διαχειρίζονται δεδομένα να διορίζουν υπεύθυνους συμμόρφωσης, οι οποίοι θα είναι αρμόδιοι για την παρακολούθηση της εφαρμογής μέτρων που έχουν λάβει τα οικεία μέρη, με στόχο τη διασφάλιση αμερόληπτης πρόσβασης στα δεδομένα και τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας.

Τα κράτη μέλη δύνανται να ορίζουν υπεύθυνους ή φορείς συμμόρφωσης σύμφωνα με το άρθρο 35 παράγραφος 2 στοιχείο δ) προκειμένου να πληρούν τις υποχρεώσεις της παρούσας παραγράφου.

5.   Δεν επιτρέπεται πρόσθετη χρέωση των τελικών πελατών για την πρόσβαση στα δεδομένα τους ή για την υποβολή αιτήματος με σκοπό τα δεδομένα τους να καταστούν διαθέσιμα.

Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τον καθορισμό των συναφών δαπανών πρόσβασης στα δεδομένα για τα επιλέξιμα μέρη.

Τα κράτη μέλη ή, όταν το κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά, οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές διασφαλίζουν ότι οι δαπάνες που χρεώνονται από ρυθμιζόμενες οντότητες οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες δεδομένων είναι εύλογες και δεόντως αιτιολογημένες.

1.   Για την προώθηση του ανταγωνισμού στην αγορά λιανικής και την αποφυγή υπερβολικών διοικητικών δαπανών για τα επιλέξιμα μέρη, τα κράτη μέλη διευκολύνουν την πλήρη διαλειτουργικότητα των ενεργειακών υπηρεσιών εντός της Ένωσης.

2.   Η Επιτροπή θα θεσπίσει, με την έκδοση εκτελεστικών πράξεων απαιτήσεις διαλειτουργικότητας και μη συνεπαγόμενες διακρίσεις και διαφανείς διαδικασίες για την πρόσβαση στα δεδομένα που αναφέρονται στο άρθρο 23 παράγραφος 1. Αυτές οι εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη συμβουλευτική διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 68 παράγραφος 2.

3.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας εφαρμόζουν τις απαιτήσεις και διαδικασίες διαλειτουργικότητας για την πρόσβαση στα δεδομένα που αναφέρονται στην παράγραφο 2. Οι εν λόγω απαιτήσεις και διαδικασίες βασίζονται σε υφιστάμενες εθνικές πρακτικές.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες έχουν πρόσβαση σε απλούς, δίκαιους, διαφανείς, ανεξάρτητους, αποτελεσματικούς και αποδοτικούς μηχανισμούς εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών για τον διακανονισμό διαφορών που αφορούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που θεσπίζονται βάσει της παρούσας οδηγίας μέσω ενός ανεξάρτητου μηχανισμού όπως ένας «διαμεσολαβητής» ενέργειας ή ένας φορέας καταναλωτών ή μέσω ρυθμιστικής αρχής. Όταν ο τελικός πελάτης είναι καταναλωτής υπό την έννοια της οδηγίας 2013/11/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23), οι εν λόγω εξωδικαστικοί μηχανισμοί συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις ποιότητας που προβλέπονται στην οδηγία 2013/11/ΕΕ και προβλέπουν, όπου αυτό επιβάλλεται, συστήματα αποζημίωσης και αντιστάθμισης.

2.   Εφόσον απαιτείται, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι φορείς εναλλακτικής επίλυσης διαφορών συνεργάζονται για την παροχή μηχανισμών απλής, δίκαιης, διαφανούς, ανεξάρτητης, αποτελεσματικής και αποδοτικής εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών για οποιαδήποτε διαφορά προκύπτει από προϊόντα ή υπηρεσίες που συνδέονται ή είναι δεσμοποιημένα με οποιοδήποτε προϊόν ή υπηρεσία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

3.   Η συμμετοχή των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας σε εξωδικαστικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών για οικιακούς πελάτες είναι υποχρεωτική, εκτός εάν το κράτος μέλος αποδείξει στην Επιτροπή ότι άλλοι μηχανισμοί είναι εξίσου αποτελεσματικοί.

1.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι όλοι οι οικιακοί πελάτες και, όπου κρίνεται σκόπιμο από τα κράτη μέλη, οι μικρές επιχειρήσεις απολαύουν της καθολικής υπηρεσίας, δηλαδή του δικαιώματος να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια συγκεκριμένης ποιότητας εντός του εδάφους τους σε ανταγωνιστικές, εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες και διαφανείς τιμές που δεν εισάγουν διακρίσεις. Για να διασφαλίσουν την παροχή καθολικής υπηρεσίας, τα κράτη μέλη έχουν την ευχέρεια να καθορίσουν έναν Προμηθευτή Τελευταίου Καταφυγίου. Τα κράτη μέλη επιβάλλουν στις εταιρείες διανομής την υποχρέωση σύνδεσης των πελατών με το δίκτυό τους υπό όρους, προϋποθέσεις και τιμολόγια που καθορίζονται σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 59 παράγραφος 7. Η παρούσα οδηγία δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να ενισχύουν τη θέση των οικιακών και μικρών μη οικιακών καταναλωτών στην αγορά, με τη διεύρυνση των δυνατοτήτων για προαιρετικές συγκεντρώσεις των εκπροσώπων αυτής της κατηγορίας των πελατών.

2.   Η παράγραφος 1 εφαρμόζεται με διαφανή και αμερόληπτο τρόπο και δεν εμποδίζει την ελευθερία επιλογής προμηθευτή που προβλέπει το άρθρο 4.

1.   Τα κράτη μέλη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία των πελατών και, ειδικότερα, μεριμνούν ώστε να υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ευάλωτων πελατών. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε κράτος μέλος ορίζει την έννοια των «ευάλωτων πελατών», όπου μπορεί να γίνεται μνεία στην ενεργειακή φτώχεια, καθώς και, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση διακοπής σύνδεσης τέτοιων καταναλωτών σε κρίσιμες περιόδους. Η έννοια των ευάλωτων πελατών μπορεί να περιλαμβάνει τα επίπεδα εισοδήματος, το μερίδιο των ενεργειακών δαπανών του διαθέσιμου εισοδήματος, την ενεργειακή απόδοση των κατοικιών, την κρίσιμη εξάρτηση από ηλεκτρικό εξοπλισμό για λόγους υγείας, την ηλικία ή άλλα κριτήρια. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που συνδέονται με τους ευάλωτους πελάτες τηρούνται. Ειδικότερα λαμβάνουν μέτρα προστασίας των πελατών σε απομακρυσμένες περιοχές. Διασφαλίζουν υψηλά επίπεδα προστασίας των πελατών, ιδίως όσον αφορά τη διαφάνεια σχετικά με τους συμβατικούς όρους και προϋποθέσεις, τη γενική πληροφόρηση και τους μηχανισμούς επίλυσης διαφορών.

2.   Τα κράτη μέλη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα, όπως ευεργετήματα σε συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, για την εξασφάλιση του απαραίτητου ενεργειακού εφοδιασμού σε ευάλωτους πελάτες ή την υποστήριξη των βελτιώσεων ενεργειακής απόδοσης, έτσι ώστε να αντιμετωπίζεται η ενεργειακή φτώχεια όπου εντοπίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 3 στοιχείο δ) του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999, μεταξύ άλλων και μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της φτώχειας. Τέτοια μέτρα δεν εμποδίζουν το ουσιαστικό άνοιγμα της αγοράς που ορίζεται στο άρθρο 4 ή τη λειτουργία της αγοράς και πρέπει να γνωστοποιούνται στην Επιτροπή, όπου αρμόζει, βάσει του άρθρου 9 παράγραφος 4. Αυτές οι γνωστοποιήσεις μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο του γενικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

1.   Ο διαχειριστής συστήματος διανομής διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη ικανότητα του συστήματος να ανταποκρίνεται σε εύλογη ζήτηση διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, θέτοντας σε λειτουργία, συντηρώντας και αναπτύσσοντας υπό οικονομικούς όρους ένα ασφαλές, αξιόπιστο και αποδοτικό σύστημα διανομής στην περιοχή που καλύπτει, λαμβάνοντας τη δέουσα μέριμνα για το περιβάλλον, και την ενεργειακή απόδοση.

2.   Εν πάση περιπτώσει, ο διαχειριστής συστήματος διανομής αποφεύγει κάθε διάκριση μεταξύ χρηστών ή κατηγοριών χρηστών του συστήματος, και ιδίως διακρίσεις υπέρ των συνδεδεμένων με αυτόν επιχειρήσεων.

3.   Ο διαχειριστής συστήματος διανομής παρέχει στους χρήστες του συστήματος τις πληροφορίες που χρειάζονται για την αποτελεσματική πρόσβαση στο σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του.

4.   Κατά τον καταμερισμό εγκαταστάσεων παραγωγής, τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν στον διαχειριστή συστήματος διανομής την υποχρέωση να δίνει προτεραιότητα στις εγκαταστάσεις παραγωγής που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ή που χρησιμοποιούν συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης, σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943.

5.   Οι διαχειριστές συστήματος διανομής ενεργούν ως ουδέτερος φορέας διευκόλυνσης της αγοράς όσον αφορά την προμήθεια της ενέργειας που χρησιμοποιούν για να καλύπτουν τις απώλειες ενέργειας στο σύστημά τους με διαφανείς, αμερόληπτες και βασιζόμενες στην αγορά διαδικασίες, όταν ασκούν τα καθήκοντα αυτά.

6.   Όταν ο διαχειριστής συστήματος διανομής είναι υπεύθυνος για την προμήθεια προϊόντων και υπηρεσιών που είναι αναγκαία για την αποτελεσματική, αξιόπιστη και ασφαλή λειτουργία του συστήματος διανομής, οι κανόνες που θεσπίζονται από τον διαχειριστή συστήματος διανομής για τον σκοπό αυτό είναι αντικειμενικοί, διαφανείς και αμερόληπτοι και καταρτίζονται σε συντονισμό με τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και άλλους σχετικούς συμμετέχοντες στην αγορά. Οι όροι και οι προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων και των τιμολογίων, κατά περίπτωση, για την παροχή τέτοιων προϊόντων και υπηρεσιών από τους διαχειριστές συστημάτων διανομής καθορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 59 παράγραφος 7 κατά τρόπο αμερόληπτο που αντικατοπτρίζει το κόστος, και δημοσιεύονται.

7.   Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που περιγράφονται στην παράγραφο 6, ο διαχειριστής συστήματος διανομής προμηθεύεται τις επικουρικές υπηρεσίες μη σχετικές με τη συχνότητα που είναι αναγκαίες για το σύστημά του σύμφωνα με διαφανείς, αμερόληπτες και βασιζόμενες στην αγορά διαδικασίες, εκτός εάν η ρυθμιστική αρχή έχει εκτιμήσει ότι η βασιζόμενη στην αγορά παροχή επικουρικών υπηρεσιών μη σχετικών με τη συχνότητα δεν είναι οικονομικά αποδοτική και έχει χορηγήσει παρέκκλιση. Η υποχρέωση προμήθειας επικουρικών υπηρεσιών μη σχετικών με τη συχνότητα δεν εφαρμόζεται σε πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου.

8.   Η προμήθεια των προϊόντων και υπηρεσιών που αναφέρονται στην παράγραφο 6 διασφαλίζει την αποτελεσματική συμμετοχή όλων των ειδικευμένων συμμετεχόντων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των συμμετεχόντων στην αγορά που παρέχουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, των συμμετεχόντων στην αγορά που ασχολούνται με την απόκριση ζήτησης, των διαχειριστών εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας και των συμμετεχόντων στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση, ιδίως με την απαίτηση από τις ρυθμιστικές αρχές και τους διαχειριστές συστημάτων διανομής σε στενή συνεργασία με όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, να καθορίζουν τεχνικές απαιτήσεις για τη συμμετοχή στις οικείες αγορές βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών των εν λόγω αγορών και των ικανοτήτων όλων των συμμετεχόντων στην αγορά.

9.   Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής συνεργάζονται με τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς για την αποτελεσματική συμμετοχή των συμμετεχόντων στην αγορά που συνδέονται με το δίκτυό τους, στις αγορές λιανικής, χονδρικής και εξισορρόπησης. Η παροχή υπηρεσιών εξισορρόπησης από πόρους που βρίσκονται στο σύστημα διανομής συμφωνείται με τον αντίστοιχο διαχειριστή συστήματος μεταφοράς σύμφωνα με το άρθρο 57 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 και το άρθρο 182 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1485 της Επιτροπής (24).

10.   Τα κράτη μέλη ή οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές τους μπορούν να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να ασκούν δραστηριότητες άλλες από εκείνες που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία και στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/943, εφόσον οι δραστηριότητες αυτές είναι αναγκαίες ώστε οι διαχειριστές συστημάτων διανομής να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει της παρούσας οδηγίας ή του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, εφόσον η ρυθμιστική αρχή έχει αξιολογήσει την αναγκαιότητα μιας τέτοιας παρέκκλισης. Η παρούσα παράγραφος ισχύει με την επιφύλαξη του δικαιώματος των διαχειριστών συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν δίκτυα διαφορετικά από τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός εάν το κράτος μέλος ή η ορισθείσα αρμόδια αρχή δεν έχει χορηγήσει τέτοιο δικαίωμα.

1.   Τα κράτη μέλη παρέχουν το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο ώστε να επιτρέπουν και να παρέχουν κίνητρα στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να προμηθεύονται υπηρεσίες ευελιξίας, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της συμφόρησης στην περιοχή τους, προκειμένου για τη βελτίωση της αποδοτικότητας όσον αφορά τη λειτουργία και την ανάπτυξη του συστήματος διανομής. Ειδικότερα, το ρυθμιστικό πλαίσιο διασφαλίζει ότι οι διαχειριστές συστημάτων διανομής μπορούν να προμηθεύονται υπηρεσίες από πηγές, όπως η αποκεντρωμένη παραγωγή, η απόκριση ζήτησης ή η αποθήκευση ενέργειας, και να εξετάζουν τη λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, όταν οι υπηρεσίες αυτές μειώνουν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο την ανάγκη αναβάθμισης ή αντικατάστασης της δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας και τα οποία ενισχύουν την αποτελεσματική και ασφαλή λειτουργία του συστήματος διανομής. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής προμηθεύονται αυτές τις υπηρεσίες σύμφωνα με διαφανείς, αμερόληπτες και βασιζόμενες στην αγορά διαδικασίες, εκτός εάν οι ρυθμιστικές αρχές έχουν διαπιστώσει ότι η προμήθεια των εν λόγω υπηρεσιών δεν είναι οικονομικά αποδοτική ή όπου η εν λόγω προμήθεια οδηγεί σε σοβαρές στρεβλώσεις της αγοράς ή σε μεγαλύτερες συμφορήσεις.

2.   Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής που υπόκεινται σε έγκριση της ρυθμιστικής αρχής ή η ίδια η ρυθμιστική αρχή, στο πλαίσιο διαφανούς και συμμετοχικής διαδικασίας που περιλαμβάνει όλους τους σχετικούς χρήστες του συστήματος και τον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς, ορίζουν τις προδιαγραφές για τις παρεχόμενες υπηρεσίες ευελιξίας και, κατά περίπτωση, τυποποιημένα προϊόντα της αγοράς για τις εν λόγω υπηρεσίες τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο. Οι προδιαγραφές διασφαλίζουν αποτελεσματική και χωρίς διακρίσεις συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των συμμετεχόντων στην αγορά που παρέχουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, των συμμετεχόντων στην αγορά που ασχολούνται με την απόκριση ζήτησης, των διαχειριστών εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας και των συμμετεχόντων στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής ανταλλάσσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και συντονίζονται με τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίηση των πηγών, τη διασφάλιση της ασφαλούς και αποτελεσματικής λειτουργίας του συστήματος και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης της αγοράς. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής αμείβονται επαρκώς για την προμήθεια των εν λόγω υπηρεσιών, ώστε να ανακτούν τουλάχιστον τα αντίστοιχα εύλογα έξοδα, μεταξύ άλλων, τις απαραίτητες δαπάνες τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας και τα έξοδα υποδομής.

3.   Η ανάπτυξη συστήματος διανομής βασίζεται σε ένα διαφανές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου, το οποίο οι διαχειριστές συστημάτων διανομής δημοσιεύουν τουλάχιστον ανά διετία και υποβάλλουν στη ρυθμιστική αρχή ανά διετία. Το πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου παρέχει διαφάνεια όσον αφορά τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες υπηρεσίες ευελιξίας που είναι αναγκαίες και περιλαμβάνει τις προβλεπόμενες επενδύσεις για τα επόμενα πέντε έως δέκα έτη, με ιδιαίτερη έμφαση στις βασικές υποδομές διανομής που απαιτούνται για τη σύνδεση νέας δυναμικότητας παραγωγής με νέα φορτία, όπως είναι τα σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα. Το πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου περιλαμβάνει επίσης την αξιοποίηση της απόκρισης ζήτησης, της ενεργειακής απόδοσης, των εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας ή άλλων πηγών, τις οποίες ο διαχειριστής συστήματος διανομής χρησιμοποιεί ως εναλλακτική λύση έναντι της επέκτασης του συστήματος.

4.   Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής συμβουλεύονται όλους τους σχετικούς χρήστες του συστήματος και τους σχετικούς διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς για το πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής δημοσιεύουν τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαβούλευσης σε συνδυασμό με το πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου και υποβάλλουν αμφότερα στη ρυθμιστική αρχή. Η ρυθμιστική αρχή μπορεί να ζητεί τροποποιήσεις των προγραμμάτων.

5.   Τα κράτη μέλη δύνανται να αποφασίσουν να μην εφαρμόσουν την υποχρέωση της παραγράφου 3 στις ολοκληρωμένες επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες εξυπηρετούν λιγότερους από 100 000 συνδεδεμένους πελάτες ή εξυπηρετούν μικρά απομονωμένα συστήματα.

1.   Με την επιφύλαξη της οδηγίας 2014/94/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25), τα κράτη μέλη παρέχουν το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο ώστε να διευκολύνουν τη σύνδεση δημόσια προσβάσιμων ή ιδιωτικών σημείων επαναφόρτισης με τα δίκτυα διανομής. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων διανομής συνεργάζονται κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις με κάθε επιχείρηση η οποία έχει στην ιδιοκτησία της, αναπτύσσει, λειτουργεί ή διαχειρίζεται σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τη σύνδεση με το δίκτυο.

2.   Δεν επιτρέπεται στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, εξαιρουμένων των περιπτώσεων στις οποίες οι διαχειριστές συστημάτων διανομής έχουν στην ιδιοκτησία τους ιδιωτικά σημεία επαναφόρτισης αποκλειστικά για δική τους χρήση.

3.   Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 2, τα κράτη μέλη επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, μόνον εφόσον πληρούνται όλες οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

Η ρυθμιστική αρχή μπορεί να καταρτίζει κατευθυντήριες γραμμές ή ρήτρες για δημόσιες συμβάσεις με σκοπό να βοηθούν τους διαχειριστές συστημάτων διανομής να διασφαλίζουν δίκαιη διαδικασία πρόσκλησης προς υποβολή προσφορών.

4.   Όταν τα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παράγραφο 3, τα κράτη μέλη ή οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές τους διεξάγουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ή τουλάχιστον ανά πέντε έτη δημόσια διαβούλευση με στόχο την επανεξέταση του δυνητικού ενδιαφέροντος των παραγόντων της αγοράς όσον αφορά την ιδιοκτησία, την ανάπτυξη, τη λειτουργία ή τη διαχείριση σημείων επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα. Σε περίπτωση που από τη δημόσια διαβούλευση προκύπτει ότι άλλα μέρη είναι σε θέση να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να λειτουργούν ή να διαχειρίζονται τα εν λόγω σημεία, τα κράτη μέλη μεριμνούν για τη σταδιακή κατάργηση των σχετικών δραστηριοτήτων των διαχειριστών συστημάτων διανομής, υπό την προϋπόθεση επιτυχούς ολοκλήρωσης διαδικασίας πρόσκλησης υποβολής προσφορών που αναφέρεται στην παράγραφο 3 στοιχείο α). Στο πλαίσιο των προϋποθέσεων της διαδικασίας αυτής, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να ανακτούν την υπολειμματική αξία της επένδυσης που πραγματοποιήθηκε σε υποδομές επαναφόρτισης.

1.   Όταν ο διαχειριστής συστήματος διανομής αποτελεί μέρος κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης, πρέπει να είναι ανεξάρτητος, τουλάχιστον από άποψη νομικής μορφής, οργάνωσης και λήψης αποφάσεων, από άλλες δραστηριότητες που δεν συνδέονται με τη διανομή. Οι κανόνες αυτοί δεν συνεπάγονται υποχρέωση διαχωρισμού του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των περιουσιακών στοιχείων του διαχειριστή συστήματος διανομής από την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση.

2.   Επιπλέον των απαιτήσεων της παραγράφου 1, όταν ο διαχειριστής συστήματος διανομής αποτελεί μέρος κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης, πρέπει να είναι ανεξάρτητος, σε επίπεδο οργάνωσης και λήψης αποφάσεων, από τις άλλες δραστηριότητες που δεν συνδέονται με τη διανομή. Προς τούτο, εφαρμόζονται τα ακόλουθα ελάχιστα κριτήρια:

3.   Σε περίπτωση που ο διαχειριστής συστήματος διανομής αποτελεί μέρος κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι παρακολουθούνται από ρυθμιστικές αρχές ή άλλους αρμόδιους φορείς οι δραστηριότητες του διαχειριστή του συστήματος διανομής, ώστε να μην είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί την κάθετη ολοκλήρωσή του για να προκαλέσει στρέβλωση του ανταγωνισμού. Ειδικότερα, οι ανακοινώσεις και τα σήματα των διαχειριστών συστημάτων διανομής με κάθετη ολοκλήρωση δεν πρέπει να προκαλούν σύγχυση όσον αφορά τη χωριστή ταυτότητα του κλάδου προμήθειας της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης.

4.   Τα κράτη μέλη δύνανται να αποφασίζουν να μην εφαρμόσουν τις παραγράφους 1, 2 και 3 στις ολοκληρωμένες επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες εξυπηρετούν λιγότερους από 100 000 συνδεδεμένους πελάτες ή εξυπηρετούν μικρά απομονωμένα συστήματα.

1.   Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής δεν πρέπει να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας.

2.   Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη δύνανται να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας οι οποίες αποτελούν πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου και εφόσον η ρυθμιστική αρχή έχει δώσει την έγκρισή της ή εάν πληρούνται όλες οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

Οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να καταρτίζουν κατευθυντήριες γραμμές ή ρήτρες για δημόσιες συμβάσεις με σκοπό να βοηθούν τους διαχειριστές συστημάτων διανομής να διασφαλίζουν δίκαιη διαδικασία πρόσκλησης προς υποβολή προσφορών.

3.   Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής διεξάγουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ή τουλάχιστον ανά πέντε έτη δημόσια διαβούλευση για τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, με στόχο την εκτίμηση της δυνητικής διαθεσιμότητας και του δυνητικού ενδιαφέροντος επενδύσεων σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Όταν από τη δημόσια διαβούλευση, όπως αξιολογείται από τη ρυθμιστική αρχή, προκύπτει ότι τρίτα μέρη είναι σε θέση να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να λειτουργούν ή να διαχειρίζονται τέτοιες εγκαταστάσεις κατά τρόπο οικονομικά αποδοτικό, οι ρυθμιστικές αρχές μεριμνούν για τη σταδιακή κατάργηση εντός 18 μηνών των σχετικών δραστηριοτήτων των διαχειριστών συστημάτων διανομής. Στο πλαίσιο των προϋποθέσεων για τη διαδικασία αυτή, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να λαμβάνουν εύλογη αποζημίωση, συγκεκριμένα να ανακτούν την υπολειμματική αξία της επένδυσης που πραγματοποίησαν σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας.

4.   Η παράγραφος 3 δεν εφαρμόζεται σε πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου ή για τη συνήθη περίοδο απόσβεσης νέων εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας σε συσσωρευτές με τελική απόφαση επένδυσης πριν από την 4η Ιουλίου 2019, οι οποίες είναι:

1.   Τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν τη δυνατότητα των ρυθμιστικών αρχών ή άλλων αρμόδιων αρχών να κατατάσσουν ένα σύστημα, το οποίο διανέμει ηλεκτρική ενέργεια σε γεωγραφικά περιορισμένο βιομηχανικό ή εμπορικό χώρο ή χώρο κοινών υπηρεσιών, και το οποίο, με την επιφύλαξη της παραγράφου 4, δεν εφοδιάζει οικιακούς καταναλωτές, ως κλειστό σύστημα διανομής, εάν:

2.   Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, τα κλειστά συστήματα διανομής θεωρούνται ως συστήματα διανομής. Τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν τη δυνατότητα των εθνικών ρυθμιστικών αρχών να εξαιρούν τον φορέα εκμετάλλευσης ενός κλειστού συστήματος διανομής από:

3.   Όταν αναγνωρίζεται εξαίρεση σύμφωνα με την παράγραφο 2, τα ισχύοντα τιμολόγια ή οι μεθοδολογίες πάνω στις οποίες στηρίζεται ο υπολογισμός τους, εξετάζονται και εγκρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 59 παράγραφος 1, ύστερα από αίτηση χρήστη του κλειστού συστήματος διανομής.

4.   Η περιστασιακή χρήση από μικρό αριθμό νοικοκυριών που έχουν εργασιακές ή παρόμοιες σχέσεις με τον ιδιοκτήτη του συστήματος διανομής και που βρίσκονται μέσα στην περιοχή την οποία εξυπηρετεί ένα κλειστό σύστημα διανομής, δεν αποκλείουν την αναγνώριση των εξαιρέσεων της παραγράφου 2.

1.   Κάθε διαχειριστής συστήματος μεταφοράς είναι υπεύθυνος για:

2.   Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν ότι μια ή περισσότερες αρμοδιότητες από αυτές που απαριθμούνται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου ανατίθενται σε διαφορετικό διαχειριστή συστήματος μεταφοράς από αυτόν που έχει στην ιδιοκτησία του το σύστημα μεταφοράς, στον οποίο θα έπρεπε να ανατεθούν σε διαφορετική περίπτωση οι εν λόγω αρμοδιότητες. Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς στον οποίον ανατίθενται τα καθήκοντα πιστοποιείται ως διαχωρισμένος ιδιοκτήτης, ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος ή ανεξάρτητος διαχειριστής μεταφοράς, και πληροί τις απαιτήσεις που προβλέπονται στο άρθρο 43, δεν απαιτείται όμως να είναι ιδιοκτήτης του συστήματος μεταφοράς για το οποίο είναι υπεύθυνος.

Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς που είναι ιδιοκτήτης του συστήματος μεταφοράς πληροί τις απαιτήσεις που προβλέπονται στο κεφάλαιο VI και πιστοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 43. Αυτό ισχύει με την επιφύλαξη της δυνατότητας του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που είναι πιστοποιημένος ως διαχωρισμένος ιδιοκτήτης, ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος ή ανεξάρτητος διαχειριστής μεταφοράς να αναθέτει με δική του πρωτοβουλία και υπό την εποπτεία του ορισμένα καθήκοντα σε άλλους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς που είναι πιστοποιημένοι ως διαχωρισμένοι ιδιοκτήτες, ανεξάρτητοι διαχειριστές συστημάτων ή ανεξάρτητοι διαχειριστές μεταφοράς όταν αυτή η ανάθεση καθηκόντων δεν θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα αποτελεσματικής και ανεξάρτητης λήψης αποφάσεων του αναθέτοντος διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

3.   Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που απαριθμούνται στην παράγραφο 1, ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς λαμβάνει υπόψη τις συστάσεις που εκδίδουν τα περιφερειακά συντονιστικά κέντρα.

4.   Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που περιγράφονται στην παράγραφο 1 στοιχείο θ), οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς προμηθεύονται υπηρεσίες εξισορρόπησης σύμφωνα με τα εξής:

Για τον σκοπό του στοιχείου β) του πρώτου εδαφίου, οι ρυθμιστικές αρχές και οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, σε στενή συνεργασία με όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά, καθορίζουν τεχνικές απαιτήσεις για τη συμμετοχή στις οικείες αγορές βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών των εν λόγω αγορών.

5.   Οι απαιτήσεις της παραγράφου 4 ισχύουν για την παροχή των επικουρικών υπηρεσιών μη σχετικών με τη συχνότητα από τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, εκτός εάν η ρυθμιστική αρχή έχει εκτιμήσει ότι η βασιζόμενη στην αγορά παροχή επικουρικών υπηρεσιών μη σχετικών με τη συχνότητα δεν είναι οικονομικά αποδοτική και έχει χορηγήσει παρέκκλιση. Ειδικότερα, τα ρυθμιστικά πλαίσια πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς μπορούν να προμηθεύονται υπηρεσίες από πηγές, όπως η απόκριση ζήτησης ή η αποθήκευση ενέργειας, και να προωθούν τη λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, όταν οι υπηρεσίες αυτές μειώνουν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο την ανάγκη αναβάθμισης ή αντικατάστασης της δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας και ενισχύουν την αποτελεσματική και ασφαλή λειτουργία του συστήματος μεταφοράς.

6.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς που υπόκεινται σε έγκριση της ρυθμιστικής αρχής ή η ίδια η ρυθμιστική αρχή, στο πλαίσιο διαφανούς και συμμετοχικής διαδικασίας που περιλαμβάνει όλους τους σχετικούς χρήστες του συστήματος και τους διαχειριστές του συστήματος διανομής, ορίζουν τις προδιαγραφές για τις παρεχόμενες επικουρικές υπηρεσίες μη σχετικές με τη συχνότητα και, κατά περίπτωση, τυποποιημένα προϊόντα της αγοράς για τις εν λόγω υπηρεσίες τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο. Οι προδιαγραφές πρέπει να διασφαλίζουν αποτελεσματική και χωρίς διακρίσεις συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των συμμετεχόντων στην αγορά που παρέχουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, των συμμετεχόντων στην αγορά που ασχολούνται με την απόκριση ζήτησης, των διαχειριστών εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας και των συμμετεχόντων στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση. Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς ανταλλάσσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και συντονίζονται με τους διαχειριστές συστημάτων διανομής, με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίηση των πηγών, τη διασφάλιση της ασφαλούς και αποτελεσματικής λειτουργίας του συστήματος και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης της αγοράς. Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς πρέπει να αμείβονται επαρκώς για την προμήθεια των εν λόγω υπηρεσιών, ώστε να ανακτούν τουλάχιστον τα αντίστοιχα εύλογα έξοδα, μεταξύ άλλων, τις απαραίτητες δαπάνες τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας και τα έξοδα υποδομής.

7.   Αυτή η υποχρέωση προμήθειας επικουρικών υπηρεσιών μη σχετικών με τη συχνότητα που αναφέρεται στην παράγραφο 5 δεν εφαρμόζεται σε πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου.

8.   Τα κράτη μέλη ή οι ορισθείσες αρμόδιες αρχές τους μπορούν να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς να ασκούν δραστηριότητες άλλες από εκείνες που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία και στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/943, εφόσον οι δραστηριότητες αυτές είναι αναγκαίες ώστε οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει της παρούσας οδηγίας ή του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 εφόσον η ρυθμιστική αρχή έχει αξιολογήσει την αναγκαιότητα μιας τέτοιας παρέκκλισης. Η παρούσα παράγραφος ισχύει με την επιφύλαξη του δικαιώματος των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν δίκτυα διαφορετικά από τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός εάν το κράτος μέλος ή η ορισθείσα αρμόδια αρχή δεν έχει χορηγήσει τέτοιο δικαίωμα

1.   Με την επιφύλαξη του άρθρου 55 ή οποιασδήποτε άλλης νόμιμης υποχρέωσης κοινοποίησης πληροφοριών, κάθε διαχειριστής συστήματος μεταφοράς και κάθε ιδιοκτήτης συστήματος μεταφοράς τηρεί την εμπιστευτικότητα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών οι οποίες περιέρχονται εις γνώση του κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων του και αποτρέπει τη μεροληπτική κοινοποίηση πληροφοριών που αφορούν τις δικές του δραστηριότητες και ενδέχεται να παρέχουν εμπορικά πλεονεκτήματα. Συγκεκριμένα δεν κοινοποιεί τυχόν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες στα λοιπά μέρη της επιχείρησης, εκτός εάν αυτή η κοινοποίηση είναι αναγκαία για την εκτέλεση επιχειρηματικής συναλλαγής. Για να διασφαλιστεί η πλήρης τήρηση των κανόνων για τον διαχωρισμό των πληροφοριών, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι ο ιδιοκτήτης του συστήματος μεταφοράς και τα λοιπά μέρη της επιχείρησης δεν χρησιμοποιούν κοινές υπηρεσίες, όπως κοινή νομική υπηρεσία, παρά μόνο για αμιγώς διοικητικές υπηρεσίες ή υπηρεσίες πληροφορικής.

2.   Κατά την αγορά ή την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από συνδεδεμένες επιχειρήσεις, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς δεν καταχρώνται των εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών που λαμβάνουν από τρίτους κατά την παροχή ή τη διαπραγμάτευση παροχής πρόσβασης στο σύστημα.

3.   Οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό και την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς δημοσιοποιούνται. Η υποχρέωση αυτή δεν θίγει το δικαίωμα προστασίας του εμπιστευτικού χαρακτήρα εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών.

1.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς καταρτίζει και δημοσιεύει διαφανείς και αποτελεσματικές διαδικασίες για τη χωρίς διακρίσεις σύνδεση νέων εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας στο σύστημα μεταφοράς. Οι διαδικασίες αυτές υπόκεινται στην έγκριση των ρυθμιστικών αρχών.

2.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί τη σύνδεση νέων εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής ή αποθήκευσης ενέργειας λόγω πιθανών μελλοντικών περιορισμών στις διαθέσιμες δυναμικότητες του δικτύου, π.χ. συμφόρηση στα απομακρυσμένα σημεία του συστήματος μεταφοράς. Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες.

Το πρώτο εδάφιο ισχύει με την επιφύλαξη της δυνατότητας των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς να περιορίζουν την εγγυημένη ικανότητα σύνδεσης ή να προσφέρουν συνδέσεις που υπόκεινται σε λειτουργικούς περιορισμούς προκειμένου να εξασφαλίζεται οικονομική αποδοτικότητα όσον αφορά νέες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής ή αποθήκευσης ενέργειας όταν οι περιορισμοί αυτοί έχουν εγκριθεί από τη ρυθμιστική αρχή. Η ρυθμιστική αρχή διασφαλίζει ότι τυχόν περιορισμοί της εγγυημένης ικανότητας σύνδεσης ή λειτουργικοί περιορισμοί εισάγονται με βάση διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες και δεν δημιουργούν περιττά εμπόδια για την είσοδο στην αγορά. Όταν η εγκατάσταση ηλεκτροπαραγωγής ή αποθήκευσης ενέργειας φέρει το κόστος που συνδέεται με την εξασφάλιση απεριόριστης σύνδεσης, δεν εφαρμόζεται κανένας περιορισμός.

3.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί ένα νέο σημείο σύνδεσης, με το αιτιολογικό ότι θα μπορούσε να επιφέρει πρόσθετες δαπάνες που θα προκύπτουν από την απαραίτητη αύξηση της δυναμικότητας των στοιχείων του συστήματος στην εγγύτητα του σημείου σύνδεσης.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι:

2.   Τα δικαιώματα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 στοιχεία β) και γ) περιλαμβάνουν ειδικότερα:

3.   Για τους σκοπούς της παραγράφου 1 στοιχείο β), η έννοια «επιχείρηση που ασκεί οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας» περιλαμβάνει την έννοια «επιχείρηση που ασκεί οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας» όπως νοείται στην οδηγία 2009/73/ΕΚ, και οι όροι «διαχειριστής δικτύου μεταφοράς» και «δίκτυο μεταφοράς» περιλαμβάνουν τους όρους «διαχειριστής δικτύου μεταφοράς» και «δίκτυο μεταφοράς» όπως νοούνται στην εν λόγω οδηγία.

4.   Η υποχρέωση που ορίζεται στην παράγραφο 1 στοιχείο α) θεωρείται ότι πληρούται όταν δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις που έχουν στην ιδιοκτησία τους συστήματα μεταφοράς έχουν συστήσει κοινοπραξία η οποία ενεργεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς σε δύο ή περισσότερα κράτη μέλη για τα εν λόγω συστήματα μεταφοράς. Καμία άλλη επιχείρηση δεν επιτρέπεται να συμμετέχει στην κοινοπραξία, εκτός εάν έχει εγκριθεί ως ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος σύμφωνα με το άρθρο 44 ή ως ανεξάρτητος διαχειριστής μεταφοράς για τους σκοπούς του τμήματος 3.

5.   Για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, εφόσον το πρόσωπο που αναφέρεται στην παράγραφο 1 στοιχεία β), γ) και δ) είναι το κράτος μέλος ή άλλος δημόσιος φορέας, τότε δύο διαφορετικοί δημόσιοι φορείς που ασκούν έλεγχο σε διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ή σε σύστημα μεταφοράς, αφενός, και σε επιχείρηση που ασκεί οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας, αφετέρου, δεν θεωρούνται ότι είναι το ίδιο ή τα ίδια πρόσωπα.

6.   Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο 41 και κατέχονται από διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, ο οποίος ανήκε σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, καθώς και το προσωπικό του εν λόγω διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, δεν διαβιβάζονται σε επιχειρήσεις που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας.

7.   Εφόσον στις 3 Σεπτεμβρίου 2009 το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, ένα κράτος μέλος δύναται να αποφασίσει να μην εφαρμόσει την παράγραφο 1.

Στην περίπτωση αυτή, τα οικεία κράτη μέλη είτε:

8.   Εφόσον στις 3 Σεπτεμβρίου 2009 το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση και τελεί υπό ρυθμίσεις που εγγυώνται ουσιαστικότερη ανεξαρτησία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς από τις διατάξεις του τμήματος 3, ένα κράτος μέλος δύναται να αποφασίσει να μην εφαρμόσει την παράγραφο 1.

9.   Προτού μια επιχείρηση εγκριθεί και οριστεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς σύμφωνα με την παράγραφο 8 του παρόντος άρθρου, πρέπει να πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις διαδικασίες του άρθρου 52 παράγραφοι 4, 5 και 6 της παρούσας οδηγίας και του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, δυνάμει των οποίων η Επιτροπή οφείλει να επαληθεύει ότι οι ισχύουσες ρυθμίσεις εγγυώνται σαφώς ουσιαστικότερη ανεξαρτησία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς από το τμήμα 3 του παρόντος κεφαλαίου.

10.   Κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση που έχει στην ιδιοκτησία της σύστημα μεταφοράς σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να παρεμποδίζεται να λάβει μέτρα για τη συμμόρφωσή της με την παράγραφο 1.

11.   Οι επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας δεν δικαιούνται σε καμία περίπτωση να αποκτούν τον έλεγχο ή να ασκούν οιοδήποτε δικαίωμα άμεσα ή έμμεσα επί διαχωρισμένων διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς στα κράτη μέλη τα οποία εφαρμόζουν την παράγραφο 1.

1.   Εάν το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, τα κράτη μέλη δύνανται να αποφασίσουν τη μη εφαρμογή του άρθρου 43 παράγραφος 1 και να ορίσουν ανεξάρτητο διαχειριστή συστήματος ύστερα από πρόταση του ιδιοκτήτη του συστήματος μεταφοράς. Ο διορισμός υπόκειται στην έγκριση της Επιτροπής.

2.   Το κράτος μέλος δύναται να εγκρίνει και να ορίζει ανεξάρτητο διαχειριστή συστήματος μόνον εφόσον:

3.   Τα κράτη μέλη εγκρίνουν και διορίζουν ως ανεξάρτητους διαχειριστές συστημάτων επιχειρήσεις που έχουν πιστοποιηθεί από τη ρυθμιστική αρχή ως πληρούσες τις απαιτήσεις του άρθρου 53 και της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου. Εφαρμόζεται η διαδικασία πιστοποίησης είτε του άρθρου 52 της παρούσας οδηγίας και του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 είτε του άρθρου 53 της παρούσας οδηγίας.

4.   Κάθε ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος είναι υπεύθυνος για τη χορήγηση και τη διαχείριση της πρόσβασης τρίτων, συμπεριλαμβανομένης της είσπραξης τελών πρόσβασης, τελών συμφόρησης, και πληρωμών στο πλαίσιο του μηχανισμού αντιστάθμισης μεταξύ διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς σύμφωνα με το άρθρο 49 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, καθώς και για τη λειτουργία, τη συντήρηση και την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς και για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ικανότητας του συστήματος να ανταποκρίνεται στην εύλογη ζήτηση, με προγραμματισμό επενδύσεων. Για την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς, ο ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος είναι υπεύθυνος για τον προγραμματισμό (συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας αδειοδότησης), την κατασκευή και την έναρξη λειτουργίας νέας υποδομής. Για τον σκοπό αυτό, ο ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος ενεργεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς σύμφωνα με το παρόν τμήμα. Οι ιδιοκτήτες συστημάτων μεταφοράς δεν είναι υπεύθυνοι για τη χορήγηση και τη διαχείριση πρόσβασης τρίτων ούτε και για τον προγραμματισμό των επενδύσεων.

5.   Εάν έχει οριστεί ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος, ο ιδιοκτήτης του συστήματος μεταφοράς:

6.   Σε στενή συνεργασία με τη ρυθμιστική αρχή, παρέχονται στην οικεία εθνική αρχή ανταγωνισμού όλες οι σχετικές εξουσίες για την αποτελεσματική επιτήρηση της συμμόρφωσης του ιδιοκτήτη του συστήματος μεταφοράς προς τις υποχρεώσεις που υπέχει από την παράγραφο 5.

1.   Εάν έχει οριστεί ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος, οι ιδιοκτήτες συστημάτων μεταφοράς που αποτελούν μέρος κάθετα ολοκληρωμένων επιχειρήσεων είναι ανεξάρτητοι, τουλάχιστον ως προς τη νομική μορφή, την οργάνωση και τη λήψη των αποφάσεών τους, από άλλες δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με τη μεταφορά.

2.   Προκειμένου να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του ιδιοκτήτη συστήματος μεταφοράς που αναφέρεται στην παράγραφο 1, εφαρμόζονται τα ακόλουθα ελάχιστα κριτήρια:

1.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς εξοπλίζονται με όλους τους ανθρώπινους, τεχνικούς, υλικούς και οικονομικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας και την άσκηση της δραστηριότητας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικότερα:

2.   Η δραστηριότητα της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής καθήκοντα πέραν των απαριθμούμενων στο άρθρο 40:

3.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς οργανώνονται υπό τη νομική μορφή που αναφέρεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26).

4.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς δεν πρέπει να δημιουργεί σύγχυση, με την ταυτότητα, τις ανακοινώσεις, τα σήματα και τις εγκαταστάσεις της εταιρείας του, όσον αφορά την ιδιαίτερη ταυτότητα της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης ή μέρους αυτής.

5.   Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς δεν μοιράζεται συστήματα πληροφορικής ή εξοπλισμό, χώρους και συστήματα ασφαλείας για την πρόσβαση με κανένα τμήμα της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης ούτε χρησιμοποιεί τους ίδιους συμβούλους ή εξωτερικούς εργολάβους για συστήματα πληροφορικής ή εξοπλισμό και συστήματα ασφαλείας.

6.   Οι λογαριασμοί των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ελέγχονται από ελεγκτή άλλον από εκείνον που ελέγχει την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση ή μέρος αυτής.

1.   Με την επιφύλαξη των αποφάσεων του εποπτικού οργάνου δυνάμει του άρθρου 49, ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς:

2.   Ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ενεργεί πάντα κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι διαθέτει τους πόρους που χρειάζεται για την ομαλή και αποτελεσματική διενέργεια της δραστηριότητας της μεταφοράς και για την ανάπτυξη και διατήρηση αποτελεσματικού, ασφαλούς και οικονομικού συστήματος μεταφοράς.

3.   Οι θυγατρικές της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης που εκτελούν δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας δεν έχουν καμία άμεση ή έμμεση συμμετοχή στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς. Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς δεν έχει ούτε άμεση ούτε έμμεση συμμετοχή σε καμία θυγατρική της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης που εκτελεί δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας, ούτε λαμβάνει μερίσματα ή άλλο οικονομικό όφελος από τη θυγατρική αυτή.

4.   Η συνολική δομή διαχείρισης και το εταιρικό καταστατικό του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς πρέπει να διασφαλίζουν ουσιαστική ανεξαρτησία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς σύμφωνα με το παρόν τμήμα. Η κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση δεν ορίζει άμεσα ή έμμεσα την ανταγωνιστική συμπεριφορά του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς σε σχέση με τις καθημερινές δραστηριότητες του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς και τη διαχείριση του δικτύου, ή σε σχέση με τις δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την προετοιμασία του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου το οποίο αναπτύσσεται σύμφωνα με το άρθρο 51.

5.   Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που αναφέρονται στα άρθρα 40 και 46 παράγραφος 2 της παρούσας οδηγίας, και σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στα άρθρα 16, 18, 19 και 50 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς δεν προβαίνουν σε διακρίσεις κατά διαφορετικών ατόμων ή φορέων και δεν περιορίζουν, στρεβλώνουν ή παρεμποδίζουν τον ανταγωνισμό στην παραγωγή ή την προμήθεια.

6.   Όλες οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης και του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των δανείων από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς προς την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, είναι σύμφωνες με τις συνθήκες της αγοράς. Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς διατηρεί λεπτομερή αρχεία των εν λόγω εμπορικών και οικονομικών σχέσεων και τα θέτει στη διάθεση της ρυθμιστικής αρχής κατόπιν αιτήσεως.

7.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς υποβάλλει προς έγκριση στη ρυθμιστική αρχή όλες τις εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες με την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση.

8.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς ενημερώνει τη ρυθμιστική αρχή για τους οικονομικούς πόρους οι οποίοι αναφέρονται στο άρθρο 46 παράγραφος 1 στοιχείο δ) και είναι διαθέσιμοι για μελλοντικά επενδυτικά σχέδια ή/και για την αντικατάσταση των παρόντων παγίων στοιχείων.

9.   Η κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση δεν προβαίνει σε πράξεις οι οποίες παρεμποδίζουν ή επηρεάζουν τον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς κατά τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις που υπέχει από το παρόν κεφάλαιο και δεν απαιτεί από τον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς να ζητεί άδεια από την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών.

10.   Επιχείρηση που έχει πιστοποιηθεί από τη ρυθμιστική αρχή ότι συμμορφώνεται προς τις απαιτήσεις του παρόντος κεφαλαίου εγκρίνεται και ορίζεται ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Εφαρμόζεται η διαδικασία πιστοποίησης είτε του άρθρου 52 της παρούσας οδηγίας και του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 είτε του άρθρου 53 της παρούσας οδηγίας.

1.   Οι αποφάσεις σχετικά με τον διορισμό και την ανανέωση, οι όροι εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής και της διάρκειας της περιόδου απασχόλησης των υπευθύνων για τη διαχείριση ή/και των μελών των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς λαμβάνονται από το εποπτικό όργανο του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που διορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 49.

2.   Η ταυτότητα και οι όροι που διέπουν τη θητεία, τη διάρκεια και τη λήξη της περιόδου απασχόλησης των προσώπων που ορίζει το εποπτικό όργανο για διορισμό ή ανανέωση ως υπευθύνους για την εκτελεστική διαχείριση ή/και ως μέλη των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, και οι λόγοι κάθε προτεινόμενης απόφασης τερματισμού της εν λόγω περιόδου απασχόλησης, κοινοποιούνται στη ρυθμιστική αρχή. Οι όροι αυτοί και οι αποφάσεις περί των οποίων η παράγραφος 1 καθίστανται δεσμευτικοί μόνον εάν, εντός τριών εβδομάδων από την κοινοποίηση, η ρυθμιστική αρχή δεν έχει εγείρει αντιρρήσεις.

Η ρυθμιστική αρχή μπορεί να εγείρει αντιρρήσεις ως προς τις αποφάσεις περί των οποίων η παράγραφος 1:

3.   Οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση ή/και τα μέλη των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που υπόκεινται στην παράγραφο αυτήν δεν κατέχουν καμία επαγγελματική θέση ή ευθύνη, συμφέρον ή επιχειρηματική σχέση, άμεσα ή έμμεσα, που να συνδέεται με την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση ή οποιοδήποτε μέρος της ή τους μετόχους που ασκούν τον έλεγχό της πέραν του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς για διάστημα τριών ετών πριν από τον διορισμό τους.

4.   Οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση ή/και τα μέλη των διοικητικών οργάνων και οι υπάλληλοι του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς δεν έχουν άλλη επαγγελματική θέση ή ευθύνη, συμφέρον ή επιχειρηματική σχέση, άμεσα ή έμμεσα, που να συνδέεται με οποιοδήποτε άλλο μέρος της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης ή τους μετόχους που ασκούν τον έλεγχό της.

5.   Οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση ή/και τα μέλη των διοικητικών οργάνων και οι υπάλληλοι του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς δεν έχουν κανένα συμφέρον ούτε λαμβάνουν οικονομικό όφελος, άμεσα ή έμμεσα, που να συνδέεται με οποιοδήποτε μέρος της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης πέραν του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς. Η αμοιβή τους δεν εξαρτάται από τις δραστηριότητες ή τα αποτελέσματα της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης πέραν των δραστηριοτήτων ή των αποτελεσμάτων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

6.   Οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση ή/και τα μέλη των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς έχουν δικαίωμα πραγματικής προσφυγής στη ρυθμιστική αρχή για οποιεσδήποτε καταγγελίες τους όσον αφορά πρόωρη λήξη της απασχόλησής τους.

7.   Μετά τη λήξη της περιόδου απασχόλησής τους στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, οι υπεύθυνοι για τη διαχείριση του ή/και τα μέλη των διοικητικών οργάνων του δεν έχουν καμία επαγγελματική θέση ή ευθύνη, συμφέρον ή επιχειρηματική σχέση που να συνδέεται με οποιοδήποτε μέρος της κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης πέραν του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ή με τους μετόχους που ασκούν τον έλεγχό της για διάστημα τουλάχιστον τεσσάρων ετών.

8.   Η παράγραφος 3 εφαρμόζεται στην πλειονότητα των προσώπων που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση ή/και μέλη των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

Τα πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση ή/και μέλη των διοικητικών οργάνων του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που δεν υπόκεινται στην παράγραφο 3 δεν έχουν ασκήσει δραστηριότητα διαχείρισης ή άλλη σχετική δραστηριότητα στην κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών πριν από τον διορισμό τους.

Το πρώτο εδάφιο της παρούσας παραγράφου και οι παράγραφοι 4 έως 7 εφαρμόζονται σε όλα τα άτομα που υπάγονται στην εκτελεστική διαχείριση και στα άτομα που λογοδοτούν απευθείας σε αυτά για ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία, τη συντήρηση ή την ανάπτυξη του δικτύου.

1.   Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς έχει εποπτικό όργανο υπεύθυνο για τη λήψη των αποφάσεων που μπορεί να έχουν σημαντική επίπτωση στην αξία των πάγιων στοιχείων των μετόχων στο πλαίσιο του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, ειδικότερα των αποφάσεων σχετικά με την έγκριση του ετήσιου σχεδίου χρηματοδότησης, το επίπεδο χρέωσης του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς και το ύψος των μερισμάτων που διανέμονται στους μετόχους. Από τις αποφάσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του εποπτικού οργάνου εξαιρούνται όσες σχετίζονται με τις καθημερινές δραστηριότητες του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς και τη διαχείριση του δικτύου, και με τις δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την κατάρτιση του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου το οποίο αναπτύσσεται σύμφωνα με το άρθρο 51.

2.   Το εποπτικό όργανο αποτελείται από μέλη εκπροσωπούντα την κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, μέλη εκπροσωπούντα τρίτους μετόχους και, εφόσον το προβλέπει η εθνική μέλους, μέλη εκπροσωπούντα άλλους ενδιαφερομένους όπως οι υπάλληλοι του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

3.   Το άρθρο 48 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο και το άρθρο 48 παράγραφοι 3 έως 7 εφαρμόζονται τουλάχιστον στο ήμισυ των μελών του εποπτικού οργάνου, πλην ενός.

Το άρθρο 48 παράγραφος 2 δεύτερο εδάφιο στοιχείο β) εφαρμόζεται έναντι όλων των μελών του εποπτικού οργάνου.

1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς καταρτίζουν και εκτελούν πρόγραμμα συμμόρφωσης στο οποίο αναφέρονται τα μέτρα που λαμβάνονται προκειμένου να αποκλείεται η διακριτική συμπεριφορά και να διασφαλίζεται η κατάλληλη παρακολούθηση της συμμόρφωσης προς το εν λόγω πρόγραμμα. Στο πρόγραμμα συμμόρφωσης καθορίζονται οι συγκεκριμένες υποχρεώσεις των υπαλλήλων για την επίτευξη των εν λόγω στόχων. Το πρόγραμμα αυτό υπόκειται στην έγκριση της ρυθμιστικής αρχής. Υπό την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων της ρυθμιστικής αρχής, η συμμόρφωση προς το πρόγραμμα υπόκειται στον ανεξάρτητο έλεγχο του υπεύθυνου συμμόρφωσης.

2.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης διορίζεται από το εποπτικό όργανο, με την επιφύλαξη της έγκρισης της ρυθμιστικής αρχής. Η ρυθμιστική αρχή δύναται να αρνηθεί την έγκριση του υπεύθυνου συμμόρφωσης μόνο για λόγους έλλειψης ανεξαρτησίας ή επαγγελματικής επάρκειας. Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Το άρθρο 48, παράγραφοι 2 έως 8, εφαρμόζεται στον υπεύθυνο συμμόρφωσης.

3.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης είναι αρμόδιος για:

4.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης υποβάλλει στη ρυθμιστική αρχή τις αποφάσεις που προτείνονται σχετικά με το επενδυτικό πρόγραμμα ή με μεμονωμένες επενδύσεις στο δίκτυο. Καταληκτική ημερομηνία τούτου είναι όταν η διαχείριση ή/και το αρμόδιο διοικητικό όργανο του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς τις υποβάλλουν στο εποπτικό όργανο.

5.   Εάν η κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, στη γενική συνέλευση ή με την ψηφοφορία των μελών του εποπτικού οργάνου που έχει διορίσει, έχει εμποδίσει τη λήψη απόφασης για την παρεμπόδιση ή την καθυστέρηση των επενδύσεων οι οποίες βάσει του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης επρόκειτο να εκτελεστούν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, ο υπεύθυνος συμμόρφωσης το αναφέρει στη ρυθμιστική αρχή, η οποία στη συνέχεια ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 51.

6.   Οι όροι που διέπουν την εντολή ή οι όροι απασχόλησης του υπευθύνου συμμόρφωσης, περιλαμβανομένης και της διάρκειας της εντολής του, υπόκεινται στην έγκριση της ρυθμιστικής αρχής. Οι όροι αυτοί εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία του υπευθύνου συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένης της παροχής όλων των πόρων που απαιτούνται για την εκπλήρωση των καθηκόντων του υπευθύνου συμμόρφωσης. Κατά τη διάρκεια της εντολής του, ο υπεύθυνος συμμόρφωσης δεν επιτρέπεται να κατέχει άλλη επαγγελματική θέση, ευθύνη ή συμφέρον, άμεσα ή έμμεσα, στην κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση ή σε οποιοδήποτε τμήμα της ή στους ελέγχοντες μετόχους της.

7.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης υποβάλλει τακτικά έκθεση, είτε προφορικώς είτε γραπτώς, προς τη ρυθμιστική αρχή και έχει το δικαίωμα να υποβάλλει τακτικά έκθεση, είτε προφορικώς είτε γραπτώς, στο εποπτικό όργανο του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

8.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης μπορεί να συμμετέχει σε όλες τις συνεδριάσεις των οργάνων διαχείρισης ή διοίκησης του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, και στις συνεδριάσεις του εποπτικού οργάνου και της γενικής συνέλευσης. Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης συμμετέχει σε όλες τις συνεδριάσεις που εξετάζουν τα ακόλουθα θέματα:

9.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης παρακολουθεί τη συμμόρφωση του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς με το άρθρο 41.

10.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης έχει πρόσβαση σε όλα τα σχετικά δεδομένα και στα γραφεία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, καθώς και σε όλες τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση των καθηκόντων του.

11.   Ο υπεύθυνος συμμόρφωσης έχει πρόσβαση στα γραφεία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς χωρίς προηγούμενη αναγγελία.

12.   Με την εκ των προτέρων έγκριση της ρυθμιστικής αρχής, το εποπτικό όργανο μπορεί να απολύσει τον υπεύθυνο συμμόρφωσης. Απολύει τον υπεύθυνο συμμόρφωσης για λόγους έλλειψης ανεξαρτησίας ή επαγγελματικής επάρκειας, κατόπιν αιτήσεων της ρυθμιστικής αρχής.

1.   Τουλάχιστον ανά διετία, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς καταθέτουν στη ρυθμιστική αρχή δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου βασισμένο στην παρούσα και στην προβλεπόμενη προσφορά και ζήτηση αφού συμβουλευθούν όλους τους σχετικούς ενδιαφερομένους. Το πρόγραμμα περιέχει αποτελεσματικά μέτρα με στόχο να διασφαλίζεται η επάρκεια του συστήματος και η ασφάλεια του εφοδιασμού. Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς δημοσιεύει το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου στον ιστότοπό του.

2.   Συγκεκριμένα, το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου:

3.   Κατά τη διαμόρφωση του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου, ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς λαμβάνει πλήρως υπόψη το δυναμικό της χρήσης της απόκρισης ζήτησης, των εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας ή άλλων πόρων ως εναλλακτικής λύσης στην επέκταση του συστήματος πέραν της αναμενόμενης κατανάλωσης και του εμπορίου με άλλες χώρες και τα επενδυτικά σχέδια για τα περιφερειακά δίκτυα και τα δίκτυα ενωσιακής εμβέλειας.

4.   Η ρυθμιστική αρχή συμβουλεύεται όλους τους ήδη υπάρχοντες και τους δυνητικούς χρήστες του δικτύου για το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου κατά τρόπο ανοικτό και διαφανή. Μπορεί να ζητηθεί από τα πρόσωπα ή τις επιχειρήσεις που υποστηρίζουν ότι είναι δυνητικοί χρήστες να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό τους. Η ρυθμιστική αρχή δημοσιεύει το αποτέλεσμα της διαδικασίας διαβουλεύσεων, ιδίως τις πιθανές επενδυτικές ανάγκες.

5.   Η ρυθμιστική αρχή εξετάζει εάν το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου καλύπτει όλες τις επενδυτικές ανάγκες που προσδιορίστηκαν κατά τη διαδικασία των διαβουλεύσεων και εάν είναι σύμφωνο προς το μη δεσμευτικό ενωσιακό δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων (διενωσιακό πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων) που αναφέρεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943. Εάν προκύψει οποιαδήποτε αμφιβολία όσον αφορά τη συμφωνία προς το διενωσιακό πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου, η ρυθμιστική αρχή συμβουλεύεται τον ACER. Η ρυθμιστική αρχή δύναται να ζητήσει από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς να τροποποιήσει το δεκαετές πρόγραμμά του.

Οι αρμόδιες εθνικές αρχές εξετάζουν τη συνοχή του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου με το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα που υποβάλλεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999.

6.   Η ρυθμιστική αρχή παρακολουθεί και αξιολογεί την εφαρμογή του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου.

7.   Αν ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς, εκτός αν πρόκειται για επιτακτικούς λόγους πέρα από τον έλεγχό του, δεν εκτελέσει μια επένδυση η οποία, σύμφωνα με το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου, ήταν προγραμματισμένη να εκτελεσθεί κατά τα επόμενα τρία έτη, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε η ρυθμιστική αρχή να έχει την υποχρέωση να λάβει τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει την πραγματοποίηση της επένδυσης, εφόσον αυτή εξακολουθεί να έχει λόγο ύπαρξης βάσει του πλέον πρόσφατου δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του δικτύου:

8.   Όταν η ρυθμιστική αρχή κάνει χρήση των εξουσιών της δυνάμει του στοιχείου β) του πρώτου εδαφίου, μπορεί να υποχρεώσει τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς να δεχθεί ένα ή περισσότερα από τα εξής:

Ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς παρέχει στους επενδυτές όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για να πραγματοποιήσουν την επένδυση, συνδέει τα νέα πάγια στοιχεία με το δίκτυο μεταφοράς και καταβάλλει εν γένει κάθε προσπάθεια προκειμένου να διευκολύνει την εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου.

Οι σχετικοί χρηματοοικονομικοί διακανονισμοί υπόκεινται στην έγκριση της ρυθμιστικής αρχής.

9.   Όταν η ρυθμιστική αρχή κάνει χρήση των εξουσιών της δυνάμει της παραγράφου 7, το κόστος των εν λόγω επενδύσεων καλύπτεται από τις σχετικές ρυθμίσεις για τα τιμολόγια.

1.   Προτού μια επιχείρηση εγκριθεί και διοριστεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς, πρέπει να πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις διαδικασίες των παραγράφων 4, 5 και 6 του παρόντος άρθρου και του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943.

2.   Επιχειρήσεις οι οποίες έχουν πιστοποιηθεί από την ρυθμιστική αρχή ως πληρούσες τις απαιτήσεις του άρθρου 43, σύμφωνα με την κατωτέρω διαδικασία πιστοποίησης, εγκρίνονται και διορίζονται ως διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς από τα κράτη μέλη. Ο διορισμός των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς κοινοποιείται στην Επιτροπή και δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς γνωστοποιούν στη ρυθμιστική αρχή κάθε σχεδιαζόμενη συναλλαγή που ενδεχομένως καθιστά αναγκαία την επανεκτίμηση της συμμόρφωσής τους προς τις επιταγές του άρθρου 43.

4.   Οι ρυθμιστικές αρχές παρακολουθούν τη διαρκή συμμόρφωση των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς προς τις επιταγές του άρθρου 43. Κινούν τη διαδικασία πιστοποίησης για να διαπιστωθεί η εν λόγω συμμόρφωση:

5.   Οι ρυθμιστικές αρχές εκδίδουν απόφαση σχετικά με την πιστοποίηση διαχειριστή συστήματος μεταφοράς εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία της γνωστοποίησης του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ή από την ημερομηνία της αίτησης της Επιτροπής. Μετά την παρέλευση του εν λόγω χρονικού διαστήματος, η πιστοποίηση θεωρείται ότι έχει χορηγηθεί. Η ρητή ή σιωπηρή απόφαση της ρυθμιστικής αρχής παράγει αποτελέσματα μόνο μετά την περάτωση της διαδικασίας της παραγράφου 6.

6.   Η ρυθμιστική αρχή κοινοποιεί αμελλητί στην Επιτροπή τη ρητή ή σιωπηρή απόφαση σχετικά με την πιστοποίηση διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, μαζί με όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν την απόφαση. Η Επιτροπή ενεργεί σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 51 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943.

7.   Οι ρυθμιστικές αρχές και η Επιτροπή δύνανται να ζητήσουν από διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και επιχειρήσεις που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας κάθε πληροφορία σχετική με την εκτέλεση των καθηκόντων τους σύμφωνα με το παρόν άρθρο.

8.   Οι ρυθμιστικές αρχές και η Επιτροπή τηρούν την εμπιστευτικότητα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών.

1.   Όταν υποβάλλεται αίτημα πιστοποίησης από ιδιοκτήτη ή διαχειριστή συστήματος μεταφοράς που τελεί υπό τον έλεγχο προσώπου ή προσώπων από τρίτη χώρα ή τρίτες χώρες, η ρυθμιστική αρχή ειδοποιεί την Επιτροπή.

Η ρυθμιστική αρχή γνωστοποιεί επίσης αμελλητί στην Επιτροπή κάθε περίσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απόκτηση του ελέγχου συστημάτων μεταφοράς ή διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς από πρόσωπο ή πρόσωπα από τρίτη χώρα ή τρίτες χώρες.

2.   Οι διαχειριστές συστήματος μεταφοράς γνωστοποιούν στη ρυθμιστική αρχή κάθε περίσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απόκτηση του ελέγχου του συστήματος μεταφοράς ή του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς από πρόσωπο ή πρόσωπα από τρίτη χώρα ή τρίτες χώρες.

3.   Η ρυθμιστική αρχή εκδίδει σχέδιο απόφασης σχετικά με την πιστοποίηση διαχειριστή συστήματος μεταφοράς εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία της γνωστοποίησης του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς. Αρνείται την πιστοποίηση εάν δεν έχει αποδειχθεί:

4.   Η ρυθμιστική αρχή κοινοποιεί αμελλητί την απόφαση στην Επιτροπή μαζί με όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν την απόφαση αυτή.

5.   Πριν από την έκδοση απόφασης από τη ρυθμιστική αρχή σχετικά με την πιστοποίηση, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι η ρυθμιστική αρχή ή η ορισθείσα αρμόδια αρχή που αναφέρεται στο στοιχείο β) της παραγράφου 3 ζητούν τη γνώμη της Επιτροπής για το:

6.   Η Επιτροπή εξετάζει το αίτημα που αναφέρεται στην παράγραφο 5 μόλις το λάβει. Εντός δύο μηνών από την παραλαβή του αιτήματος, η Επιτροπή δίνει τη γνώμη της στη ρυθμιστική αρχή ή, αν το αίτημα έγινε από την ορισθείσα αρμόδια αρχή, στην αρχή αυτή.

Κατά την κατάρτιση της γνώμης, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει τη γνώμη του ACER, του οικείου κράτους μέλους και των ενδιαφερόμενων μερών. Αν η Επιτροπή το ζητήσει, η δίμηνη προθεσμία παρατείνεται κατά δύο μήνες.

Σε περίπτωση μη γνωμοδότησης από την Επιτροπή εντός της προθεσμίας που ορίζεται στο πρώτο και το δεύτερο εδάφιο, θεωρείται ότι η Επιτροπή δεν έχει αντιρρήσεις κατά της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής.

7.   Όταν εκτιμά το κατά πόσον ο έλεγχος προσώπου ή προσώπων από τρίτη χώρα ή τρίτες χώρες θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη:

8.   Η ρυθμιστική αρχή λαμβάνει εντός δύο μηνών από τη λήξη της προθεσμίας που αναφέρεται στην παράγραφο 6 την τελική της απόφαση όσον αφορά την πιστοποίηση. Κατά τη λήψη της απόφασής της η ρυθμιστική αρχή λαμβάνει δεόντως υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη έχουν πάντοτε το δικαίωμα να αρνηθούν πιστοποίηση εάν αυτή θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού του κράτους μέλους ή την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού άλλου κράτους μέλους. Εάν το κράτος μέλος έχει ορίσει άλλη αρμόδια εθνική αρχή προκειμένου να κάνει την αξιολόγηση που αναφέρεται στο στοιχείο β) της παραγράφου 3, μπορεί να ζητήσει από τη ρυθμιστική αρχή να λάβει την τελική της απόφαση σύμφωνα με την αξιολόγηση της εν λόγω αρμόδιας εθνικής αρχής. Η τελική απόφαση της ρυθμιστικής αρχής και η γνώμη της Επιτροπής δημοσιεύονται ταυτοχρόνως. Όταν η τελική απόφαση διαφέρει από τη γνώμη της Επιτροπής, το κράτος μέλος παρέχει και δημοσιεύει, μαζί με την απόφαση, το αιτιολογικό της εν λόγω απόφασης.

9.   Το παρόν άρθρο δεν θίγει το δικαίωμα των κρατών μελών να ασκούν νομικούς ελέγχους σε εθνικό επίπεδο για την προστασία των έννομων συμφερόντων δημόσιας ασφάλειας, κατά τα οριζόμενα στην ενωσιακή νομοθεσία.

10.   Το παρόν άρθρο, εξαιρουμένης της παραγράφου 3 στοιχείο α), εφαρμόζεται επίσης και στα κράτη μέλη στα οποία έχει χορηγηθεί παρέκκλιση κατά το άρθρο 66.

1.   Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους, αναπτύσσουν, διαχειρίζονται ή λειτουργούν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας.

2.   Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη δύνανται να επιτρέπουν στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας οι οποίες αποτελούν πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου εφόσον η ρυθμιστική αρχή έχει δώσει την έγκρισή της ή εάν πληρούνται όλες οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

Οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να καταρτίζουν κατευθυντήριες γραμμές ή ρήτρες για δημόσιες συμβάσεις με σκοπό να βοηθήσουν τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς να διασφαλίσουν δίκαιη διαδικασία υποβολής προσφορών

3.   Η απόφαση χορήγησης παρέκκλισης και όλες τις συναφείς πληροφορίες αναφορικά με το αίτημα και οι λόγοι για τους οποίους χορηγείται η παρέκκλιση κοινοποιούνται στην Επιτροπή και στον ACER.

4.   Οι ρυθμιστικές αρχές διεξάγουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ή τουλάχιστον ανά πέντε έτη δημόσια διαβούλευση για τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, με στόχο την εκτίμηση της δυνητικής διαθεσιμότητας και του δυνητικού ενδιαφέροντος επένδυσης σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Όταν από τη δημόσια διαβούλευση, κατόπιν αξιολόγησης από τη ρυθμιστική αρχή, προκύπτει ότι τρίτα μέρη είναι σε θέση να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να λειτουργούν ή να διαχειρίζονται τέτοιες εγκαταστάσεις κατά τρόπο οικονομικά αποδοτικό, ηρυθμιστική αρχή μεριμνά για τη σταδιακή κατάργηση εντός 18 μηνών των σχετικών δραστηριοτήτων των διαχειριστών συστημάτων διανομής. Δυνάμει των όρων της διαδικασίας αυτής, οι ρυθμιστικές αρχές δύνανται να επιτρέψουν στους διαχειριστές του συστήματος μεταφοράς να λάβουν εύλογη αποζημίωση, συγκεκριμένα την υπολειμματική αξία της επένδυσης σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας.

5.   Η παράγραφος 4 δεν εφαρμόζεται σε πλήρως ενσωματωμένα στοιχεία δικτύου ή για τη συνήθη περίοδο απόσβεσης νέων εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας σε συσσωρευτές με τελική απόφαση επένδυσης μέχρι το 2024, οι οποίες

1.   Τα κράτη μέλη ή κάθε αρμόδια αρχή οριζόμενη από αυτά, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιστικών αρχών που αναφέρονται στο άρθρο 57, έχουν, στον βαθμό που είναι απαραίτητο για την άσκηση των καθηκόντων τους, δικαίωμα πρόσβασης στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 56.

2.   Τα κράτη μέλη και κάθε διορισμένη αρμόδια αρχή, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιστικών αρχών, διαφυλάσσουν τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών. Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν την κοινοποίηση αυτών των πληροφοριών εφόσον η κοινοποίηση αυτή είναι αναγκαία για την άσκηση των καθηκόντων των αρμοδίων αρχών.

1.   Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι λογαριασμοί των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας τηρούνται σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3.

2.   Ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς ή τη νομική μορφή τους, οι επιχειρήσεις ηλεκτρισμού καταρτίζουν, δημοσιεύουν και υποβάλλουν σε έλεγχο τους ετήσιους λογαριασμούς τους σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες τους σχετικούς με τους ετήσιους λογαριασμούς των κεφαλαιουχικών εταιρειών οι οποίοι έχουν θεσπιστεί με την οδηγία 2013/34/ΕΕ.

Οι επιχειρήσεις που δεν υποχρεούνται από τον νόμο να δημοσιεύουν τους ετήσιους λογαριασμούς τους, διατηρούν στα κεντρικά γραφεία τους αντίγραφα στη διάθεση του κοινού.

3.   Οι επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας τηρούν, στα εσωτερικά τους λογιστικά, χωριστούς λογαριασμούς για κάθε μία από τις δραστηριότητες μεταφοράς και διανομής, όπως ακριβώς θα ήταν υποχρεωμένες να πράξουν εάν οι εν λόγω δραστηριότητες ασκούνταν από χωριστές επιχειρήσεις, για να αποφεύγονται οι διακρίσεις, οι σταυροειδείς επιδοτήσεις και οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Τηρούν επίσης λογαριασμούς, οι οποίοι μπορούν να είναι ενοποιημένοι, για άλλες δραστηριότητες σχετικές με την ηλεκτρική ενέργεια που δεν έχουν σχέση με τη μεταφορά και τη διανομή. Στους λογαριασμούς αποσαφηνίζονται τα έσοδα που προέρχονται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς του συστήματος μεταφοράς ή διανομής. Εφόσον ενδείκνυται, οι επιχειρήσεις αυτές τηρούν ενοποιημένους λογαριασμούς για άλλες δραστηριότητες, εκτός του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εσωτερικοί λογαριασμοί περιλαμβάνουν ισολογισμό και αποτελέσματα χρήσεως για κάθε δραστηριότητα.

4.   Ο έλεγχος που αναφέρεται στην παράγραφο 2 αφορά ιδίως την τήρηση της κατά την παράγραφο 3 υποχρέωσης για αποφυγή των διακρίσεων και σταυροειδών επιδοτήσεων.

1.   Κάθε κράτος μέλος ορίζει μία ρυθμιστική αρχή σε εθνικό επίπεδο.

2.   Με την παράγραφο 1 δεν θίγεται ο διορισμός άλλων ρυθμιστικών αρχών σε περιφερειακό επίπεδο εντός ορισμένων κρατών μελών, υπό τον όρο να υπάρχει ένας ανώτερος εκπρόσωπος για λόγους εκπροσώπησης και επαφών σε ενωσιακό επίπεδο εντός του συμβουλίου ρυθμιστικών αρχών του ACER σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/942.

3.   Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, ένα κράτος μέλος μπορεί να διορίσει ρυθμιστικές αρχές για μικρά συστήματα σε γεωγραφικά χωριστή περιοχή η οποία, κατά το έτος 2008, είχε κατανάλωση μικρότερη του 3 % της συνολικής κατανάλωσης του κράτους μέλους του οποίου αποτελεί τμήμα. Με την παρέκκλιση αυτή δεν θίγεται ο διορισμός ενός ανώτερου εκπροσώπου για λόγους εκπροσώπησης και επαφών σε ενωσιακό επίπεδο εντός του συμβουλίου ρυθμιστικών αρχών του ACER σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/942.

4.   Τα κράτη μέλη εγγυώνται την ανεξαρτησία της ρυθμιστικής αρχής και διασφαλίζουν ότι ασκεί τις εξουσίες της με αμεροληψία και διαφάνεια. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι, κατά την άσκηση των ρυθμιστικών καθηκόντων που τους ανατίθενται βάσει της παρούσας οδηγίας και της σχετικής νομοθεσίας, η ρυθμιστική αρχή:

5.   Για να προστατεύσουν την ανεξαρτησία της ρυθμιστικής αρχής, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ιδίως ότι:

Όσον αφορά το στοιχείο δ) του πρώτου εδαφίου, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν κατάλληλο σύστημα περιτροπής για το συμβούλιο ή την ανώτερη διοίκηση. Τα μέλη του συμβουλίου ή, ελλείψει συμβουλίου, η ανώτερη διοίκηση είναι δυνατόν να απαλλαγούν από τα καθήκοντά τους, διαρκούσης της θητείας τους, μόνον αν δεν πληρούν πλέον τους όρους που ορίζονται στο παρόν άρθρο ή εάν έχουν κριθεί ένοχα για σοβαρό παράπτωμα βάσει του εθνικού δικαίου.

6.   Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν εκ των υστέρων έλεγχο των ετήσιων λογαριασμών των ρυθμιστικών αρχών από ανεξάρτητο ελεγκτή.

7.   Έως τις 5 Ιουλίου 2022 και στη συνέχεια ανά τετραετία, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με τη συμμόρφωση των εθνικών αρχών προς την αρχή της ανεξαρτησίας, σύμφωνα με το παρόν άρθρο.

1.   Στη ρυθμιστική αρχή ανατίθενται τα εξής καθήκοντα:

2.   Όταν προβλέπεται σε κάποιο κράτος μέλος, τα καθήκοντα παρακολούθησης που αναφέρονται στην παράγραφο 1 μπορούν να εκτελούνται από αρχές άλλες από τη ρυθμιστική. Στην περίπτωση αυτή, οι πληροφορίες που προκύπτουν από την παρακολούθηση αυτή τίθενται στη διάθεση της ρυθμιστικής αρχής το συντομότερο δυνατόν.

Διατηρώντας την ανεξαρτησία τους, με την επιφύλαξη των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων τους και σύμφωνα με τις αρχές της βελτίωσης της νομοθεσίας, οι ρυθμιστικές αρχές συνεννοούνται, κατά περίπτωση, με τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και, εφόσον συντρέχει περίπτωση, συνεργάζονται στενά με τις άλλες αρμόδιες εθνικές αρχές κατά την άσκηση των καθηκόντων που αναφέρονται στην παράγραφο 1.

Τυχόν εγκρίσεις που έχουν χορηγηθεί από ρυθμιστική αρχή ή τον ACER δυνάμει της παρούσας οδηγίας δεν θίγουν τη δεόντως αιτιολογημένη μελλοντική χρήση των εξουσιών της από τη ρυθμιστική αρχή δυνάμει του παρόντος άρθρου ή τυχόν κυρώσεις που επιβάλλονται από άλλες σχετικές αρχές ή την Επιτροπή.

3.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι ανατίθενται στις ρυθμιστικές αρχές οι αρμοδιότητες που τους παρέχουν τη δυνατότητα να εκτελούν ταχέως και αποτελεσματικά τα καθήκοντα που αναφέρονται στο παρόν άρθρο. Για τον σκοπό αυτό, οι ρυθμιστικές αρχές διαθέτουν τουλάχιστον τις ακόλουθες αρμοδιότητες:

4.   Η ρυθμιστική αρχή που βρίσκεται στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το ΕΔΔΣΜ Ηλεκτρικής Ενέργειας ή ο φορέας ΔΣΔ της ΕΕ έχει την εξουσία να επιβάλλει αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις στους εν λόγω φορείς όταν δεν συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις που υπέχουν από την παρούσα οδηγία, τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/943 ή προς τυχόν σχετικές, νομικά δεσμευτικές αποφάσεις των ρυθμιστικών αρχών ή του ACER ή να προτείνει σε αρμόδιο δικαστήριο να επιβάλλει τις εν λόγω κυρώσεις.

5.   Εάν έχει διοριστεί ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος με βάση το άρθρο 44, πέραν των καθηκόντων που της ανατίθενται με βάση τις παραγράφους 1 και 3 του παρόντος άρθρου, η ρυθμιστική αρχή οφείλει:

6.   Εκτός από τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες που ανατίθενται στις ρυθμιστικές αρχές στο πλαίσιο των παραγράφων 1 και 3 του παρόντος άρθρου, όταν ορισθεί διαχειριστής συστήματος μεταφοράς σύμφωνα με το τμήμα 3 του κεφαλαίου VI, τους ανατίθενται τουλάχιστον τα ακόλουθα καθήκοντα και αρμοδιότητες:

7.   Με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου ο ACER είναι αρμόδιος να καθορίζει και να εγκρίνει τους όρους και τις προϋποθέσεις ή τις μεθοδολογίες για την εφαρμογή των κωδίκων δικτύου και των κατευθυντήριων γραμμών του κεφαλαίου VII του κανονισμού (EE) 2019/943 δυνάμει του άρθρου 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (EE) 2019/942 λόγω του συντονισμένου χαρακτήρα τους, οι ρυθμιστικές αρχές είναι υπεύθυνες για τον καθορισμό ή την έγκριση αρκετά πριν από την έναρξη ισχύος τους, τουλάχιστον των εθνικών μεθοδολογιών οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό ή τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων για:

8.   Οι μεθοδολογίες ή οι όροι και οι προϋποθέσεις της παραγράφου 7 δημοσιεύονται.

9.   Για να αυξηθεί η διαφάνεια στην αγορά και να διαθέτουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και αποφάσεις ή προτάσεις σχετικά με απόφαση που αφορά τιμολόγια μεταφοράς και διανομής, όπως αναφέρεται στο άρθρο 60 παράγραφος 3, οι ρυθμιστικές αρχές καθιστούν δημοσίως διαθέσιμα στους παράγοντες της αγοράς την αναλυτική μεθοδολογία και το υποκείμενο κόστος που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των σχετικών τιμολογίων δικτύου, διαφυλάσσοντας παράλληλα την εμπιστευτικότητα εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών.

10.   Οι ρυθμιστικές αρχές παρακολουθούν τη διαχείριση συμφόρησης των εθνικών συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των γραμμών διασύνδεσης, και την υλοποίηση των κανόνων διαχείρισης συμφόρησης. Προς τούτο, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς ή οι διαχειριστές της αγοράς υποβάλλουν τους κανόνες διαχείρισης συμφόρησης, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής δυναμικότητας, στις ρυθμιστικές αρχές. Οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να ζητούν τροποποιήσεις αυτών των κανόνων.

1.   Οι ρυθμιστικές αρχές έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και τους διαχειριστές συστημάτων διανομής να τροποποιούν, αν χρειάζεται, τους όρους και προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των τιμολογίων ή των μεθοδολογιών που αναφέρονται στο άρθρο 59 της παρούσας οδηγίας, προκειμένου να εξασφαλίζεται η αναλογικότητα και η αμερόληπτη εφαρμογή τους, σύμφωνα με το άρθρο 18 του κανονισμού (EE) 2019/943. Σε περίπτωση καθυστέρησης στον ορισμό των τιμολογίων μεταφοράς και διανομής, οι ρυθμιστικές αρχές έχουν την εξουσία να ορίζουν ή εγκρίνουν προσωρινά τιμολόγια ή μεθοδολογίες μεταφοράς και διανομής και να αποφασίζουν τα κατάλληλα αντισταθμιστικά μέτρα εάν τα τελικά τιμολόγια ή μεθοδολογίες αποκλίνουν από αυτά τα προσωρινά τιμολόγια ή μεθοδολογίες.

2.   Οποιοδήποτε μέρος έχει να υποβάλει καταγγελία κατά διαχειριστών δικτύου μεταφοράς ή διανομής που αφορά υποχρεώσεις του διαχειριστή που απορρέουν από την παρούσα οδηγία, μπορεί να υποβάλει την καταγγελία στη ρυθμιστική αρχή, η οποία, ενεργώντας ως αρχή επίλυσης των διαφορών, εκδίδει απόφαση εντός δύο μηνών από τη λήψη της καταγγελίας. Η περίοδος αυτή είναι δυνατό να παραταθεί κατά δύο μήνες όταν οι ρυθμιστικές αρχές ζητούν πρόσθετες πληροφορίες. Η παραταθείσα περίοδος μπορεί να παραταθεί περαιτέρω με τη σύμφωνη γνώμη του καταγγέλλοντος. Η απόφαση της ρυθμιστικής αρχής έχει δεσμευτική ισχύ, εκτός εάν και έως ότου ακυρωθεί κατόπιν προσφυγής.

3.   Κάθε θιγόμενος έχει δικαίωμα προσφυγής σχετικά με απόφαση για μεθόδους που ελήφθη σύμφωνα με το άρθρο 59 ή, όταν η ρυθμιστική αρχή έχει υποχρέωση διαβούλευσης σχετικά με τα προτεινόμενα τιμολόγια ή μεθόδους, δύναται, το αργότερο εντός δύο μηνών από τη δημοσίευση της απόφασης ή της πρότασης απόφασης, ή και εντός μικρότερου διαστήματος εφόσον αυτό προβλέπεται από τα κράτη μέλη, να υποβάλει προσφυγή για επανεξέταση. Η εν λόγω προσφυγή δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα.

4.   Τα κράτη μέλη θεσπίζουν κατάλληλους και αποτελεσματικούς μηχανισμούς ρύθμισης, ελέγχου και διαφάνειας ώστε να αποφεύγεται κάθε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, ιδίως σε βάρος των καταναλωτών, καθώς και κάθε επιθετική συμπεριφορά. Οι εν λόγω μηχανισμοί λαμβάνουν υπόψη τις διατάξεις της ΣΛΕΕ, και ιδίως το άρθρο 102.

5.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων διοικητικών ή ποινικών μέτρων, σύμφωνα με τις οικείες νομοθετικές διατάξεις τους, κατά των υπεύθυνων φυσικών ή νομικών προσώπων, στις περιπτώσεις παραβίασης των κανόνων περί εμπιστευτικότητας τους οποίους επιβάλλει η παρούσα οδηγία.

6.   Οι προσφυγές που αναφέρονται στις παραγράφους 2 και 3 δεν θίγουν τα δικαιώματα άσκησης προσφυγής δυνάμει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου.

7.   Οι αποφάσεις των ρυθμιστικών αρχών είναι πλήρως αιτιολογημένες προκειμένου να υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο και διατίθενται στο κοινό υπό την επιφύλαξη της προστασίας της εμπιστευτικότητας εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών.

8.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι υπάρχουν κατάλληλοι μηχανισμοί σε εθνικό επίπεδο δυνάμει των οποίων μέρος θιγόμενο από την απόφαση ρυθμιστικής αρχής έχει δικαίωμα προσφυγής σε φορέα ανεξάρτητο από τα εμπλεκόμενα μέρη και από οποιαδήποτε κυβέρνηση.

1.   Οι ρυθμιστικές αρχές διαβουλεύονται και συνεργάζονται στενά, ιδίως εντός του ACER, και κοινοποιούν εκατέρωθεν και στον ACER οποιεσδήποτε πληροφορίες είναι απαραίτητες για την εκτέλεση των καθηκόντων τους βάσει της παρούσας οδηγίας. Σε σχέση με τις ανταλλασσόμενες πληροφορίες, η αποδέκτρια αρχή εξασφαλίζει το ίδιο επίπεδο εμπιστευτικότητας με τη διαβιβάζουσα αρχή.

2.   Οι ρυθμιστικές αρχές συνεργάζονται τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο για:

3.   Οι ρυθμιστικές αρχές έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ τους έτσι ώστε να προωθείται η ρυθμιστική συνεργασία.

4.   Οι δράσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 2 εκτελούνται, κατά περίπτωση, σε στενή συνεννόηση με άλλες αρμόδιες εθνικές αρχές και με την επιφύλαξη των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων τους.

5.   Η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις, σύμφωνα με το άρθρο 67 προκειμένου να συμπληρώνει την παρούσα οδηγία με τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με το εύρος των καθηκόντων των ρυθμιστικών αρχών να συνεργάζονται μεταξύ τους και με τον ACER.

1.   Οι περιφερειακές ρυθμιστικές αρχές της επιχειρησιακής περιφέρειας του συστήματος στην οποία είναι εγκατεστημένοι περιφερειακοί συντονιστές ασφάλειας συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, με στόχο:

2.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι ανατίθενται στις ρυθμιστικές αρχές οι αρμοδιότητες που τους επιτρέπουν να εκτελούν ταχέως και αποτελεσματικά τα καθήκοντα που αναφέρονται στην παράγραφο 1. Για τον σκοπό αυτό, οι ρυθμιστικές αρχές διαθέτουν τουλάχιστον τις ακόλουθες αρμοδιότητες:

3.   Η ρυθμιστική αρχή που βρίσκεται στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το περιφερειακό συντονιστικό κέντρο έχει την εξουσία να επιβάλλει αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις στον εν λόγω φορέα όταν δεν συμμορφώνεται προς τις υποχρεώσεις που υπέχει από την παρούσα οδηγία, τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/943 ή προς τυχόν σχετικές, νομικά δεσμευτικές αποφάσεις των ρυθμιστικών αρχών ή του ACER ή έχει την εξουσία να προτείνει σε αρμόδιο δικαστήριο να επιβάλλει τις εν λόγω κυρώσεις.

1.   Κάθε ρυθμιστική αρχή και η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να ζητήσει τη γνώμη του ACER σχετικά με το αν απόφαση της ρυθμιστικής αρχής είναι σύμφωνη με τους κώδικες δικτύου και τις κατευθυντήριες γραμμές που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία ή στο κεφάλαιο VII του κανονισμού (EE) 2019/943.

2.   Ο ACER υποβάλλει τη γνώμη του στη ρυθμιστική αρχή που τη ζήτησε ή στην Επιτροπή, αντίστοιχα, και στη ρυθμιστική αρχή που έχει λάβει την επίμαχη απόφαση, εντός τριών μηνών από την ημερομηνία παραλαβής του σχετικού αιτήματος.

3.   Εάν η ρυθμιστική αρχή που έχει λάβει την απόφαση δεν συμμορφωθεί προς τη γνώμη του ACER εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία παραλαβής της γνώμης αυτής, ο ACER ενημερώνει σχετικώς την Επιτροπή.

4.   Κάθε ρυθμιστική αρχή δύναται να πληροφορήσει την Επιτροπή, εφόσον θεωρεί ότι απόφαση άλλης ρυθμιστικής αρχής σχετική με το διασυνοριακό εμπόριο δεν είναι σύμφωνη με τους κώδικες δικτύου και με τις κατευθυντήριες γραμμές που αναφέρονται στην παρούσα οδηγία ή στο κεφάλαιο VII του κανονισμού (EE) 2019/943 εντός δύο μηνών από την ημερομηνία της εν λόγω απόφασης.

5.   Εάν η Επιτροπή διαπιστώσει, εντός δύο μηνών από την ενημέρωσή της από τον ACER σύμφωνα με την παράγραφο 3 ή από ρυθμιστική αρχή σύμφωνα με την παράγραφο 4, ή με δική της πρωτοβουλία εντός τριών μηνών από την ημερομηνία της απόφασης, ότι η απόφαση ρυθμιστικής αρχής εγείρει σοβαρές αμφιβολίες ως προς τη συμφωνία της με τους κώδικες δικτύου και τις κατευθυντήριες γραμμές που αναφέρονται στην παρούσα οδηγία ή στο κεφάλαιο VII του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να εξετάσει περαιτέρω την υπόθεση. Στην περίπτωση αυτή, καλεί τη ρυθμιστική αρχή και τα μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία ενώπιον της ρυθμιστικής αρχής να υποβάλουν παρατηρήσεις.

6.   Εάν η Επιτροπή αποφασίσει να εξετάσει περαιτέρω την περίπτωση, εκδίδει, εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία της εν λόγω απόφασης, τελική απόφαση:

7.   Εάν η Επιτροπή δεν έχει λάβει απόφαση να εξετάσει περαιτέρω την περίπτωση ή δεν εκδώσει τελική απόφαση εντός των προθεσμιών που ορίζονται, αντιστοίχως, στις παραγράφους 5 και 6, θεωρείται ότι δεν έχει εγείρει αντιρρήσεις κατά της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής.

8.   Η ρυθμιστική αρχή συμμορφώνεται εντός δύο μηνών με την απόφαση της Επιτροπής να ανακαλέσει την απόφαση της αρχής και ενημερώνει σχετικά την Επιτροπή.

9.   Ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 67 για τη συμπλήρωση της εν λόγω οδηγίας με τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις λεπτομέρειες της ακολουθητέας διαδικασίας για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου.

1.   Τα κράτη μέλη απαιτούν από τους προμηθευτές να τηρούν στη διάθεση των εθνικών αρχών, περιλαμβανομένης της ρυθμιστικής αρχής, των εθνικών αρχών ανταγωνισμού και της Επιτροπής, για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους, επί τουλάχιστον πέντε έτη, τα δεδομένα που αφορούν όλες τις αγοραπωλησίες συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και παραγώγων της με πελάτες χονδρικής και διαχειριστές συστήματος μεταφοράς.

2.   Τα δεδομένα περιλαμβάνουν λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τα χαρακτηριστικά των σχετικών συναλλαγών, όπως λόγου χάρη οι κανόνες για τη διάρκεια, την παράδοση και την εκκαθάριση, η ποσότητα, η ημερομηνία και η ώρα εκτέλεσης και οι τιμές συναλλαγής και ο τρόπος ταυτοποίησης του εκάστοτε πελάτη χονδρικής, καθώς και λεπτομερή στοιχεία όλων των εκκρεμών συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και παραγώγων της.

3.   Οι ρυθμιστικές αρχές δύνανται να αποφασίσουν να θέσουν στη διάθεση των συμμετεχόντων στην αγορά τις εν λόγω πληροφορίες, εφόσον δεν κοινοποιούνται εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες που αφορούν συγκεκριμένους συντελεστές της αγοράς ή συγκεκριμένες συναλλαγές. Η παρούσα παράγραφος δεν εφαρμόζεται για πληροφορίες σχετικές με χρηματοπιστωτικά μέσα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/65/ΕΕ.

4.   Το παρόν άρθρο δεν δημιουργεί πρόσθετες υποχρεώσεις έναντι των αρχών που αναφέρονται στην παράγραφο 1 για τις οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/65/ΕΕ.

5.   Όταν οι κατά την παράγραφο 1 αρχές χρειάζεται να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που τηρούν οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/65/ΕΕ, οι αρχές που είναι αρμόδιες σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία τους παρέχουν τα δεδομένα που ζητούν.

1.   Τα μέτρα τα οποία δύνανται να λαμβάνουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με την παρούσα οδηγία προκειμένου να εξασφαλίσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού πρέπει να συνάδουν προς τη ΣΛΕΕ, ιδίως δε προς το άρθρο 36, και το ενωσιακό δίκαιο.

2.   Τα μέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 είναι αναλογικά, διαφανή και δεν δημιουργούν διακρίσεις. Μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή μόνο μετά την κοινοποίησή τους στην Επιτροπή και την έγκρισή τους από αυτήν.

3.   Η Επιτροπή αντιδρά στην κοινοποίηση της παραγράφου 2 εντός δύο μηνών από την παραλαβή της. Η προθεσμία αρχίζει από την ημέρα που ακολουθεί την παραλαβή της κοινοποίησης. Εάν δεν αντιδράσει εντός της δίμηνης προθεσμίας, η Επιτροπή θεωρείται ότι δεν έχει εγείρει αντιρρήσεις κατά των κοινοποιηθέντων μέτρων.

1.   Τα κράτη μέλη τα οποία μπορούν να αποδείξουν την ύπαρξη ουσιαστικών προβλημάτων στη λειτουργία των μικρών συνδεδεμένων συστημάτων και των μικρών απομονωμένων συστημάτων τους, μπορούν να υποβάλουν αίτηση να τους χορηγηθούν παρεκκλίσεις από τις σχετικές διατάξεις των άρθρων 7 και 8 και των κεφαλαίων IV, V και VI.

Αίτηση για χορήγηση παρέκκλισης από τα άρθρα 4, 5 και 6 μπορεί να υποβληθεί από μικρά απομονωμένα συστήματα και από τη όσον αφορά την Κορσική.

Η Επιτροπή ενημερώνει τα κράτη μέλη για τις εν λόγω αιτήσεις προτού λάβει απόφαση, τηρουμένης της εμπιστευτικότητας.

2.   Οι παρεκκλίσεις που χορηγούνται από την Επιτροπή βάσει της παραγράφου 1 είναι χρονικά περιορισμένες και υπόκεινται σε όρους που αποσκοπούν στην αύξηση του ανταγωνισμού και της ενσωμάτωσης στην εσωτερική αγορά, διασφαλίζοντας ότι οι παρεκκλίσεις δεν παρεμποδίζουν τη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυξημένη ευελιξία, αποθήκευση ενέργειας, ηλεκτροκινητικότητα και απόκριση ζήτησης.

Για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, κατά την έννοια του άρθρου 349 ΣΛΕΕ, που δεν μπορούν να διασυνδεθούν με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, η παρέκκλιση δεν είναι χρονικά περιορισμένη και υπόκειται σε όρους που έχουν στόχο να διασφαλιστεί ότι η παρέκκλιση δεν παρεμποδίζει τη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η απόφαση για την χορήγηση παρεκκλίσεων δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.   Το άρθρο 43 δεν εφαρμόζεται στην Κύπρο, το Λουξεμβούργο και τη Μάλτα. Επιπλέον, τα άρθρα 6 και 35 δεν εφαρμόζονται στη Μάλτα ενώ τα άρθρα 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50 και 52 δεν εφαρμόζονται στην Κύπρο.

Για τους σκοπούς του άρθρου 43 παράγραφος 1 στοιχείο β), η έννοια «επιχείρηση που ασκεί οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας» δεν περιλαμβάνει τους τελικούς πελάτες που εκτελούν οποιαδήποτε από τις λειτουργίες παραγωγής ή/και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, είτε άμεσα είτε μέσω επιχειρήσεων επί των οποίων ασκούν έλεγχο, είτε ατομικά είτε από κοινού, υπό τον όρο ότι οι τελικοί πελάτες, περιλαμβανομένων των μεριδίων τους επί της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται σε ελεγχόμενες επιχειρήσεις είναι, κατ' ετήσιο μέσο όρο, καθαροί καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας και υπό τον όρο ότι η οικονομική αξία της ηλεκτρικής ενέργειας που πωλούν σε τρίτους είναι αμελητέα σε σχέση προς τις άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητές τους.

4.   Ως την 1η Ιανουαρίου 2025 ή μεταγενέστερη ημερομηνία που ορίζεται σε απόφαση δυνάμει της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, το άρθρο 5 δεν εφαρμόζεται στην Κύπρο και την Κορσική.

5.   Το άρθρο 4 δεν εφαρμόζεται στη Μάλτα για περίοδο έως τις 5 Ιουλίου 2027. Η περίοδος αυτή δύναται να παραταθεί κατά πρόσθετο χρονικό διάστημα, που δεν υπερβαίνει τα οκτώ έτη. Η παράταση κατά πρόσθετο χρονικό διάστημα γίνεται κατ' εφαρμογή της απόφασης που αναφέρεται στην παράγραφο 1.

1.   Ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις υπό τους όρους του παρόντος άρθρου.

2.   Η εξουσία έκδοσης κατ' εξουσιοδότηση πράξεων που αναφέρεται στο άρθρο 61 παράγραφος 5 και στο άρθρο 63 παράγραφος 9 ανατίθεται στην Επιτροπή για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα από την 4η Ιουλίου 2019.

3.   Η εξουσιοδότηση που προβλέπεται στο άρθρο 61 παράγραφος 5 και στο άρθρο 63 παράγραφος 9 μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο. Η απόφαση ανάκλησης περατώνει την εξουσιοδότηση που προσδιορίζεται στην εν λόγω απόφαση. Αρχίζει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσης της απόφασης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε μεταγενέστερη ημερομηνία που ορίζεται σε αυτή. Δεν θίγει το κύρος τυχόν κατ' εξουσιοδότηση πράξης που έχει ήδη τεθεί σε ισχύ.

4.   Πριν από την έκδοση μιας κατ' εξουσιοδότηση πράξης, η Επιτροπή διεξάγει διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες που ορίζουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις αρχές της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου.

5.   Μόλις εκδώσει μια κατ' εξουσιοδότηση πράξη, η Επιτροπή την κοινοποιεί ταυτόχρονα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.

6.   Η κατ' εξουσιοδότηση πράξη που εκδίδεται δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφος 5 και του άρθρου 63 παράγραφος 9 τίθεται σε ισχύ εφόσον δεν έχει διατυπωθεί αντίρρηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο εντός δύο μηνών από την ημέρα που η πράξη κοινοποιείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο ή αν, πριν λήξει αυτή η περίοδος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενημερώσουν αμφότερα την Επιτροπή ότι δεν θα προβάλουν αντιρρήσεις. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται κατά δύο μήνες κατόπιν πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή του Συμβουλίου.

1.   Η Επιτροπή επικουρείται από επιτροπή. Η εν λόγω επιτροπή αποτελεί επιτροπή κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

2.   Στις περιπτώσεις που γίνεται μνεία της παρούσας παραγράφου, εφαρμόζεται το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

1.   Η Επιτροπή παρακολουθεί και επανεξετάζει την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και υποβάλλει γενική έκθεση προόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ως παράρτημα στην έκθεση σχετικά με την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης που αναφέρεται στο άρθρο 35 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999.

2.   Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, η Επιτροπή επανεξετάζει την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, και, κατά περίπτωση, η Επιτροπή υποβάλλει νομοθετική πρόταση μαζί με ή μετά την υποβολή της έκθεσης.

Κατά την επανεξέταση της Επιτροπής αξιολογείται ιδίως κατά πόσον οι πελάτες, ιδίως αυτοί που είναι ευάλωτοι ή σε ενεργειακή φτώχεια, προστατεύονται επαρκώς σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.

1.   Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν προς τα άρθρα 2 έως 5, το άρθρο 6 παράγραφοι 2 και 3, το άρθρο 7 παράγραφος 1, το άρθρο 8 παράγραφος 2 στοιχεία ι) και ιβ), το άρθρο 9 παράγραφος 2, το άρθρο 10 παράγραφοι 2 έως 12, τα άρθρα 11 έως 24, τα άρθρα 26, 28 και 29, τα άρθρα 31 έως 34 και το άρθρο 36, το άρθρο 38 παράγραφος 2, τα άρθρα 40 και 42, το άρθρο 46 παράγραφος 2 στοιχείο δ), τα άρθρα 51 και 54, τα άρθρα 57 έως 59, τα άρθρα 61 έως 63, το άρθρο 70 σημεία 1 έως 3, 5 στοιχείο β) και 6 και τα παραρτήματα I και II το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Ανακοινώνουν αμέσως στην Επιτροπή το κείμενο των εν λόγω διατάξεων.

Ωστόσο, τα κράτη μέλη θεσπίζουν νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι αναγκαίες για τη συμμόρφωση με:

Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, αυτές περιέχουν παραπομπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόμοια παραπομπή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους. Οι εν λόγω διατάξεις περιλαμβάνουν επίσης δήλωση που διευκρινίζει ότι οι παραπομπές στην οδηγία που καταργείται από την παρούσα οδηγία, οι οποίες περιέχονται στις ισχύουσες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις, θεωρούνται ότι γίνονται στην παρούσα οδηγία. Ο τρόπος πραγματοποίησης αυτής της παραπομπής και η διατύπωση αυτής της δήλωσης καθορίζονται από τα κράτη μέλη.

2.   Τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείμενο των ουσιωδών διατάξεων εθνικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία.